Τι είναι η Iyengar Yoga

Πρακτική εξάσκηση

Η εκμάθηση της μεθόδου Iyengar στη γιόγκα ξεκινά από τη σε βάθος μελέτη των asana (στάσεις, θέσεις του σώματος) και της pranayama (έλεγχος και επιμήκυνση της αναπνοής).


Ο Β.Κ.S. Iyengar συστηματοποίησε πάνω από 200 κλασικές asana και 14 διαφορετικούς τύπους pranayama, με παραλλαγές σε πολλές περιπτώσεις, από τις πιο απλές έως τις εξαιρετικά δύσκολες.

Τις διάρθρωσε και τις κατηγοριοποίησε, έτσι ώστε ένας αρχάριος, καθώς αποκτά ευλυγισία, δύναμη και ευαισθησία σε νου, σώμα και πνεύμα, να προχωρά με σιγουριά και ασφάλεια από τις βασικές ασκήσεις στις πιο προχωρημένες.


Asana

Όσον αφορά στην άσκηση, η Iyengar Yoga επικεντρώνεται σε τρία κυρίως σημεία.

Η έμφαση στη σωστή ευθυγράμμιση επιτρέπει στο σώμα να αναπτυχθεί με αρμονικό και ορθό, από ανατομικής άποψης τρόπο, ώστε ο μαθητής να μην υφίσταται τραυματισμούς και να μην αισθάνεται πόνο όταν εκτελεί σωστά τις ασκήσεις.


Δεδομένου ότι κάθε σώμα είναι διαφορετικό και κάθε άνθρωπος έχει διαφορετικά δυνατά και αδύνατα σημεία, ο Β.Κ.S. Iyengar ανέπτυξε επίσης τη χρήση βοηθημάτων, τα οποία υποστηρίζουν το σώμα ώστε να πάρει τη σωστή στάση, όπως απαιτείται. Τα βοηθήματα συνίστανται από ξύλινα μπλοκ, καρέκλες, κουβέρτες και ιμάντες, που βοηθούν το άτομο να διορθώσει τη στάση του ή να υποστηρίξει το σώμα του στις διάφορες asana, ώστε να μπορεί να «δουλέψει» πάνω σε κάθε άσκηση με ένα εύρος κίνησης ασφαλές και αποτελεσματικό.


Ένα πρόσθετο πλεονέκτημα της μεθόδου Iyengar είναι ότι, παρ’ όλο που οι θεραπευτικές ιδιότητες των asana και της pranayama είναι γνωστές εδώ και αιώνες, η επιμονή στη σωστή, από ανατομικής άποψης, ευθυγράμμιση του σώματος και οι μέθοδοι εξάσκησης που ανέπτυξε συνέβαλαν στην περαιτέρω εμβάθυνση των θεραπευτικών ιδιοτήτων της γιόγκα.


Ως εκ τούτου, η εξάσκηση στην Iyengar Yoga οδηγεί συχνά στην εξάλειψη του πόνου, στη βελτίωση της στάσης του σώματος κ.λπ., ενώ μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί στη θεραπεία πολλών παθήσεων, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων εξαιρετικά σοβαρών, υπό την επίβλεψη ενός κατάλληλα εκπαιδευμένου και έμπειρου δασκάλου.


Τα άλλα δύο βασικά σημεία στην πρακτική εξάσκηση στο σύστημα Iyengar είναι η σωστή αλληλουχία των asana, όπου η ακολουθία συγκεκριμένης σειράς ασκήσεων δημιουργεί κάθε φορά και ανάλογα, ισχυρά αποτελέσματα και η χρονική διάρκεια, όπου το άτομο παραμένει περισσότερο σε κάθε asana, προκειμένου οι ιδιότητες της άσκησης να επιδράσουν σε βαθύτερο επίπεδο.


Pranayama

Η pranayama μπορεί να αρχίσει αφού προηγουμένως αποκτήσει κανείς γερές βάσεις στις asana, καθώς σε σωματικό επίπεδο απαιτείται ευθυγράμμιση, ευλυγισία, διεύρυνση των πνευμόνων και εξάσκηση, ώστε ο μαθητής να μπορεί να κάθεται στη σωστή θέση και να αναπνέει άνετα κατά την άσκηση της pranayama.


Η pranayama προσφέρει πολυάριθμα οφέλη σε σωματικό επίπεδο, όπως τόνωση του κυκλοφορικού, του πεπτικού, του νευρικού και του αναπνευστικού συστήματος, ενεργοποιώντας τά εσωτερικά όργανα και δημιουργώντας μία αίσθηση δυναμισμού και ηρεμίας. Επιπροσθέτως, θέτει υπό έλεγχο τον νου και τις αισθήσεις και προετοιμάζει το άτομο για την εμπειρία της βαθιάς αυτοσυγκέντρωσης (meditation).


Astanga Yoga

Από τα παραπάνω, θα μπορούσε να δημιουργηθεί η εντύπωση ότι η Iyengar Yoga δεν είναι τίποτε περισσότερο από γυμναστική και βαθιές αναπνοές ή μόνο asana και pranayama. Αυτό δεν είναι σωστό.

Οι asana και η pranayama αποτελούν απλώς τα εργαλεία για να κατακτήσει κανείς και τα 8 στάδια τής Astanga Yoga τού Patanjali. Ο έλεγχος του σώματος οδηγεί στον έλεγχο του νου. Σκεφθείτε τά εξής: ένα ανθρώπινο ον στην ολότητά του, από την επιδερμίδα μέχρι τον εσώτερο εαυτό του, αποτελεί ένα σύνολο από αλληλένδετα στοιχεία. Για παράδειγμα, όταν το σώμα νοσεί, ο νους πλημμυρίζει από αρνητικές σκέψεις, πέφτει σε λήθαργο και αποκτά κακή διάθεση και αντίστοιχα, όταν ο νους βρίσκεται σε υπερένταση, τότε το σώμα αποκτά νευρική υπερδιέγερση. Η ένταση και το βάθος στην εξάσκηση της Iyengar Yoga σε σωματικό επίπεδο επηρεάζουν και αλλάζουν τον νου και το πνεύμα.


Στην εκτέλεση των asana, το σώμα και ο νους θα πρέπει να μάθουν να συμμετέχουν στο σύνολό τους. Το άτομο αποκτά ταυτόχρονη επίγνωση και του παραμικρού μέρους του σώματος, οπότε ο νους είναι σε πλήρη εγρήγορση, προσήλωση και οξυδέρκεια. Ο ασκούμενος μαθαίνει να αναπνέει ήρεμα, βαθιά και ομοιόμορφα, ώστε η ενέργεια (prana) να ρέει ανεμπόδιστα, καθώς και να διατηρεί τον νου ήρεμο, απαθή και δεκτικό, οδηγώντας τον με αυτόν τον τρόπο σε κατάσταση έντονης αυτοσυγκέντρωσης. Η διαδικασία αυτή προετοιμάζει το σώμα για την pranayama.


Μέσα από τις asana, το άτομο αποκτά επίσης επίγνωση των ηθικών αρχών της γιόγκα (Yama και Niyama), ενώ μαθαίνει να τις εφαρμόζει. Για παράδειγμα, μία από τις αρχές που απαρτίζουν τις Niyama είναι η sauca (καθαρότητα). Καθώς η γιόγκα οδηγεί στη βαθιά συνείδηση της κατάστασης στην οποία βρίσκεται το σώμα και ο νους, το άτομο αποκτά μεγαλύτερη επίγνωση της υγείας του και αρχίζει να τη φροντίζει.


Είναι γνωστό ότι, μετά από πολύ φαγητό και ποτό το σώμα υποφέρει και ο νους γίνεται νωθρός. Καθώς ένα άτομο ασκείται ολοένα και περισσότερο στη γιόγκα, του είναι όλο και πιο δύσκολο να συμβιβαστεί με την προφανή αυτή αντίφαση και αυτοκαταστροφική τάση, οπότε αρχίζει να μετριάζει το φαγητό και το ποτό κι έτσι οδηγείται σε έναν πιο αγνό τρόπο ζωής.


Ένα άλλο σχετικό παράδειγμα αποτελεί η ahimsa (μη βία), ένας από τους ηθικούς κανόνες που απαρτίζουν τις Yama. Παρ’ όλο που, εκ πρώτης όψεως, θα μπορούσε να πει κανείς ότι οι Yama αφορούν στην κοινωνική ηθική και οι Niyama στις ατομικές αρχές, και οι δύο μπορούν να εφαρμοστούν εξίσου σε κοινωνικό και σωματικό επίπεδο. Είναι γεγονός ότι ο Iyengar χρησιμοποίησε τις asana για να εξηγήσει την περιπλοκότητα αυτών των ηθικών αξιών.


Έτσι, για παράδειγμα, όταν ένα άτομο εκτελεί την Parsvakonasana μπορεί να αισθανθεί πόνο στο γόνατο του μπροστινού ποδιού και να συμπεράνει ότι αισθάνεται δυσφορία λόγω του γονάτου. Στην πραγματικότητα όμως το γόνατο πονάει καθώς αναγκάζεται να έρθει σε μία ασυνήθιστη θέση εξαιτίας της νωθρότητας του μηρού και του γλουτού. Ο γλουτός και ο μηρός ασκούν βία με το να παραμένουν νωθροί, αλλά εμείς κατηγορούμε το γόνατο. Η λύση είναι να κάνουμε τον γλουτό και τον μηρό να εργαστούν σωστά, ώστε στη συνέχεια να μπορέσει να εργαστεί σωστά και το γόνατο και να εξαφανιστεί η δυσάρεστη αίσθηση.


Καθώς αυξάνεται η ευαισθησία του ατόμου στις asana συνειδητοποιεί επίσης ότι, πέρα από τον γλουτό και τον μηρό, όλα τα μέλη του σώματος, άλλα σε μικρότερο και άλλα σε μεγαλύτερο βαθμό, διαδραματίζουν τον ρόλο τους στη βία που ασκείται στο γόνατο. Η νοοτροπία αυτή μπορεί κάλλιστα να βρει εφαρμογή στην καθημερινή ζωή.


Η pranayama αποτελεί βασική προϋπόθεση προκειμένου να προχωρήσει κανείς στη σωστή και βαθιά αυτοσυγκέντρωση. Ο Β.Κ.S. Iyengar αναφέρει ότι, αν και θεωρητικά είναι δυνατόν να επιτευχθεί κατάσταση βαθιάς συγκέντρωσης με το να καθίσει απλώς κάποιος και να αυτοσυγκεντρωθεί, στην πράξη κάτι τέτοιο είναι αδύνατον για το 99% των ανθρώπων.


Στη βαθιά αυτοσυγκέντρωση, ο νους είναι απόλυτα ακίνητος, αλλά και απόλυτα οξύνους. Πολλοί άνθρωποι παρακολουθούν μαθήματα αυτοσυγκέντρωσης επί σειρά ετών. Λίγοι όμως επιτυγχάνουν αυτήν την κατάσταση συνειδητής επίγνωσης. Ο Β.Κ.S Iyengar λέει ότι ο νους ενός μέσου ανθρώπου έχει πάρα πολλά «ανοίγματα». Είναι σαν ένα κόσκινο γεμάτο νερό. Όποια τρύπα και να κλείσεις, το νερό συνεχίζει να τρέχει από τις υπόλοιπες. Ο νους είναι εξαιρετικά επιδέξιος, πολυμήχανος και αεικίνητος για να μπορέσει κανείς να τον ελέγξει και να τον ακινητοποιήσει.


Συνεπώς, η pranayama συνιστάται, καθώς η αναπνοή χρησιμοποιείται για να ακινητοποιήσει τον νου. Είναι ευκολότερο να ελέγξει κανείς την ήρεμη, απαλή και άνετη αναπνοή απ’ ό,τι τον νου και όταν η αναπνοή ηρεμήσει και σταθεροποιηθεί, τότε ηρεμεί και σταθεροποιείται και ο νους.

Στη συνέχεια, μπορεί να μάθει κανείς πώς να αποσύρει τις αισθήσεις από τα εξωτερικά ερεθίσματα και να καλλιεργήσει μία διανοητική κατάσταση μέσα από την οποία θα βιώσει την εμπειρία της βαθιάς αυτοσυγκέντρωσης.


Βαθιά Αυτοσυγκέντρωση (Meditation)

Όπως προαναφέρθηκε, η βαθιά αυτοσυγκέντρωση είναι μία ψυχική κατάσταση που δεν διδάσκεται και συνεπώς, η πρακτική τού να καθίσει απλώς κάποιος και να προσπαθήσει να αυτοσυγκεντρωθεί δεν εγγυάται αυτή καθεαυτή αποτελέσματα. Οι βάσεις της καλλιέργειας του εαυτού θα πρέπει να χτιστούν μέσα από την εξάσκηση των πέντε πρώτων σταδίων της γιόγκα. Η εμπειρία της βαθιάς αυτοσυγκέντρωσης έρχεται όταν ο μαθητής είναι έτοιμος.


Αυτό οδηγεί σε ένα ακόμη βασικό χαρακτηριστικό τής Iyengar Yoga: τη βαθιά συγκέντρωση εν δράσει. Αν κάποιος μπορεί να συγκεντρώσει την προσοχή του σε μία φλόγα, έναν κόκκο ρυζιού ή άλλο αντικείμενο, γιατί να μην μπορεί να κάνει το ίδιο και πάνω στην asana που εκτελεί;

Kαθώς ο μαθητής εξασκείται στις διάφορες στάσεις της γιόγκα, ο νους μαθαίνει να αποκτά επίγνωση των διαφόρων μελών του σώματος. Στην αρχή, μετακινείται από το ένα μέλος στο άλλο, αλλά με την εξάσκηση μαθαίνει να απορροφάται εξίσου από όλα τα μέλη του σώματος ταυτόχρονα. Ο ασκούμενος μαθαίνει να αποκτά όλο και μεγαλύτερη επίγνωση του σώματός του και να διεισδύει σε βαθύτερα επίπεδα, προκειμένου να επιτυγχάνει πιο ακριβείς και επομένως, πιο αποτελεσματικές και άνετες asana.

O νους εκπαιδεύεται να φτάσει σε μία κατάσταση βαθιάς επίγνωσης ολόκληρης της ύπαρξης. Αν και η pranayama αποτελεί το αληθινό κλειδί στην προετοιμασία για τη βαθιά αυτοσυγκέντρωση, η πρόοδος που σημειώνεται αντανακλάται στις asana, οι οποίες είναι δυνατόν να εκτελεστούν σε τέτοιο βαθμό τελειότητας, ώστε το άτομο να αυτοσυγκεντρώνεται σε βάθος ενώ τις εκτελεί.


Τι διακρίνει την Iyengar Yoga από τα άλλα στυλ

Συνοπτικά, θα μπορούσε να πει κανείς ότι η μέθοδος Iyengar διαχωρίζεται από τα άλλα στυλ γιόγκα από 3 βασικά στοιχεία: την τεχνική, την αλληλουχία και τη χρονική διάρκεια.


Τεχνική σημαίνει ότι, στην πρακτική εξάσκηση, το άτομο μαθαίνει να κάνει ολοένα και πιο λεπτές διορθώσεις όσον αφορά στην ευθυγράμμιση και σωστή στάση του σώματος κατά την εκτέλεση των asana και της pranayama.


Η αλληλουχία αναφέρεται στη σειρά με την οποία εκτελούνται οι asana και η pranayama. Για παράδειγμα, αλλάζοντας τη σειρά των asana, τα αποτελέσματα της άσκησης σε διανοητικό και συναισθηματικό επίπεδο μπορούν να ενταθούν σε μεγάλο βαθμό, επιφέροντας αλλαγές στο σύνολο της ύπαρξης, συμπεριλαμβανομένης της πνευματικής εξέλιξης του ατόμου.


Η χρονική διάρκεια αναφέρεται στον χρόνο που αφιερώνεται στις asana ή στην pranayama. Οι στάσεις δεν είναι δυνατό να εκτελούνται γρήγορα ή μηχανικά. Χρειάζεται χρόνος για να μπει κάποιος σε μία asana και να μπορέσει να σταθεροποιηθεί σε αυτήν. Όταν επιτευχθεί αυτό, τότε μπορεί να παραμείνει περισσότερο χρονικό διάστημα, ώστε να εντείνει το βάθος της και να αρχίσει έτσι να αντλεί τα οφέλη της. Διαφορετικά, τα ενδεχόμενα οφέλη των asana δεν θα αποδοθούν στον μέγιστο δυνατό βαθμό.


Έτσι, κάποιος μπορεί να αρχίσει να εξετάζει πώς η Iyengar Yoga καλλιεργεί και τα οκτώ στάδια της γιόγκα και πόσο πράγματι απέχει από την «απλή γυμναστική» και τις «βαθιές αναπνοές». Μέσα από την πρακτική εξάσκηση και την κατανόηση, το άτομο συνειδητοποιεί ότι η asana διαφέρει τόσο από το στρέτσινγκ και τη γυμναστική όσο η pranayama από τις απλές, βαθιές αναπνοές και η βαθιά αυτοσυγκέντρωση από την αυτοΰπνωση.


Η παρατεταμένη εξάσκηση σε asana και pranayama επηρεάζει το άτομο τόσο σε οργανικό, διανοητικό και πνευματικό επίπεδο, όσο και σε σωματικό.