Επισκόπηση των προβλημάτων στη στάση του σώματος

Επισκόπηση των προβλημάτων στη στάση του σώματος

Αμοιβαία αναστολή

Το φαινόμενο αυτό παρατηρείται όταν ένας μυς παραμένει συνέχεια σφιχτός από τη μία πλευρά της άρθρωσης. Ο μυς στην αντίθετη πλευρά, ή αλλιώς ο ανταγωνιστής μυς, συνήθως βρίσκεται σε συνεχή επιμήκυνση και αποδυναμώνεται. Ο αποδυναμωμένος μυς δεν είναι πλέον σε θέση να εκτελέσει τις συνήθεις λειτουργίες του και άλλοι μύες που λειτουργούν συνεργικά θα πρέπει να καταπονηθούν υπερβολικά προκειμένου να αντισταθμίσουν αυτή την αποδυνάμωση. Το φαινόμενο αυτό είναι γνωστό ως συνεργική κυριαρχία. Οι κυρίαρχοι συνεργοί μύες είναι οι περισσότερο ευάλωτοι σε τραυματισμούς.

Η σταθεροποίηση των αρθρώσεων είναι πιο δύσκολη λόγω της χρόνιας επιμήκυνσης και της αποδυνάμωσης των μυών αλλά και των συνδεσμικών δομών. Προκειμένου το σώμα να διατηρήσει την ισορροπία του ανάλογα με τις συνθήκες, πραγματοποιούνται περαιτέρω αντισταθμίσεις και το γεγονός αυτό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε οποιοδήποτε από τα παραπάνω. Ας ρίξουμε λοιπόν μία αναλυτική ματιά σε κάθε στάση σώματος, επισημαίνοντας τα πιθανά προβλήματα που μπορούν να προκαλέσουν.

Κύφωση

Στην κυφωτική στάση, η μεγάλη κλίση του στέρνου προς τα εμπρός περιορίζει το διάφραγμα, μειώνοντας έτσι την ποσότητα οξυγόνου που μπορεί να εισέλθει στους πνεύμονες. Αυτό, περιορίζει την ικανότητα αλλά και την αντοχή. Η λάθος αναπνοή μπορεί επίσης να επηρεάσει την ευαίσθητη ισορροπία του pH. Όταν το pH του αίματος είναι εκτός των φυσιολογικών ορίων, ξεκινά μία διαδικασία στον οργανισμό, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε πολλές και διαφορετικές ασθένειες.

Μία κυφωτική στάση σώματος περιορίζει επίσης τη δυνατότητα κάμψης της ωμικής άρθρωσης, καθώς η κεφαλή του βραχιόνιου οστού συναντά την απόφυση του ακρωμίου της ωμοπλάτη πριν ο βραχίονας έρθει σε πλήρη κάμψη. Μεταξύ της κεφαλής του βραχιόνιου οστού και της απόφυσης του ακρωμίου βρίσκονται οι τένοντες του δικέφαλου βραχιόνιου και του υπερακάνθιου μυός. Σε οποιαδήποτε δραστηριότητα, όπου τα χέρια πραγματοποιούν κινήσεις πάνω από το κεφάλι, αυτοί οι τένοντες μπορούν εύκολα να παγιδευτούν και συνεπώς είναι ευάλωτοι σε φλεγμονές ή ρήξεις

Στην κύφωση, το κεφάλι αποκτά μία κλίση προς τα εμπρός. Όταν συμβαίνει αυτό, αυξάνεται η ένταση των μυών στον αυχένα. Όσο μεγαλύτερη είναι η κλίση του κεφαλιού προς τα εμπρός τόσο μεγαλύτερη προσπάθεια καταβάλλουν οι μύες του αυχένα για να κρατήσουν όρθιο το κεφάλι. Αυτό δημιουργεί μεγάλη ένταση στους μύες του αυχένα και του επάνω μέρους της πλάτης, με αποτέλεσμα να καταναλώνεται πολλή ενέργεια και το άτομο να αισθάνεται εξαντλημένο κατά τη διάρκεια της ημέρας. Μπορεί επίσης να περιορίσει την κυκλοφορία του αίματος προς τον εγκέφαλο, προκαλώντας κεφαλαλγίες.

Λόρδωση  

Στην περίπτωση της λόρδωσης οι ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης είναι πιο κοντά μεταξύ τους από το φυσιολογικό. Συνεπώς, σε κινήσεις που περιλαμβάνουν την έκταση ή την στροφή της σπονδυλικής στήλης, οι συγκεκριμένες αρθρώσεις πλησιάζουν μεταξύ τους περισσότερο από ότι θα έπρεπε και ασκούν η μία στην άλλη πολύ μεγαλύτερη πίεση από τη φυσιολογική. Με την πάροδο των χρόνων, εάν συνεχιστεί αυτή η άσκηση υπερβολικής πίεσης, μία ή περισσότερες από αυτές τις αρθρώσεις μπορεί να υποστούν κάταγμα. Αυτός ο τύπος κατάγματος ονομάζεται σπονδυλόλυση. Το κάταγμα αυτό μπορεί να επιδεινωθεί και τελικώς να καταλήξει σε πλήρη ρήξη. Το αποτέλεσμα είναι οι σπόνδυλοι να «ολισθήσουν» προς τα εμπρός και να δημιουργηθεί μία προεξοχή στη σπονδυλική στήλη, στο σημείο ολίσθησης των σπονδύλων. Αυτός ο τύπος ρήξης ονομάζεται σπονδυλολίσθηση. Η σπονδυλολίσθηση μπορεί επίσης να προκαλέσει αυτό που ονομάζεται στένωση. Όταν υπάρχει στένωση, στενεύει ο σπονδυλικός σωλήνας που περιέχει το νωτιαίο μυελό. Έτσι, μπορεί να προκληθεί ερεθισμός του νωτιαίου μυελού και το άτομο να αισθανθεί πόνο τοπικά αλλά και χαμηλά στα χέρια ή στα πόδια.

Σε αυτούς τους τύπους τραυματισμού, ο πόνος συνήθως γίνεται πιο έντονος με την έκταση της σπονδυλικής στήλης. Σε περίπτωση υποψίας είτε σπονδυλόλυσης είτε σπονδυλολίσθησης θα πρέπει να ζητείται ιατρική συμβουλή.

Η λορδωτική στάση του σώματος συνδέεται με μία πρόσθια κλίση της λεκάνης. Η πρόσθια αυτή πυελική κλίση μπορεί να προκαλέσει:

-εσωτερική περιστροφή του μηριαίου οστού

-επιμήκυνση των κοιλιακών μυών

-επιμήκυνση του μείζονα και του μέσου γλουτιαίου μυός 

-επιμηκυνση των ιγνυακών τενόντων

-ισχιαλγία

Με την πρόσθια περιστροφή της πυέλου παρατηρείται προσαγωγή των γονάτων και η ένταση εντοπίζεται στη εσωτερική πλευρά του γόνατος κατά τη διάρκεια της κίνησης, εκτός εάν οι κοιλιακοί μύες και οι εκτείνοντες μύες του ισχίου (γλουτιαίοι μύες και ιγνυακοί τένοντες) είναι αρκετά δυνατοί ώστε να εξουδετερώσουν αυτή την εσωτερική περιστροφή. Εφόσον οι κοιλιακοί μύες και οι εκτείνοντες μύες του ισχίου βρίσκονται σε μόνιμη διάταση αποδυναμώνονται και συχνά δεν έχουν την ικανότητα να σταθεροποιήσουν το γόνατο. Συνεπώς, το γόνατο είναι πιο ευάλωτο σε κακώσεις και ρήξεις του έσω πλάγιου και χιαστού συνδέσμου

Παράλληλα, κατά την προσαγωγή του γόνατος, το βάρος μετατίθεται στο εσωτερικό τμήμα του άκρου ποδός και του αστραγάλου, προκαλώντας πρηνισμό του αστραγάλου και αναστροφή του άκρου ποδός. Αυτό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε διάστρεμμα του αστραγάλου, αχίλλειο τενοντίτιδα, κνημιαίο σύνδρομο και πελματιαία απονευρωσίτιδα.

Με την χρόνια επιμήκυνση των κοιλιακών μυών, ο φυσιολογικός σταθεροποιητικός ρόλος των κοιλιακών περιορίζεται. Οι κοιλιακοί μύες βοηθούν στη σταθεροποίηση της πυέλου και του θωρακικού κλωβού. Αυτό έχει ιδιαίτερη σημασία, καθώς η πύελος αποτελεί τη βάση στήριξης των ποδιών, ενώ ο θωρακικός κλωβός αποτελεί τη βάση στήριξης των χεριών διαμέσου της ωμικής ζώνης (ωμοπλάτη και κλείδες). Όταν δεν υπάρχει σωστή στήριξη των άκρων, οι πιθανότητες για οποιονδήποτε τύπο τραυματισμού τους αυξάνονται σημαντικά.

Η παθολογική επιμήκυνση των γλουτιαίων μυών δεν είναι σημαντική μόνο επειδή αυξάνει την πιθανότητα τραυματισμών των ποδιών, όπως επισημαίνεται παραπάνω. Όταν οι γλουτιαίοι μύες επιμηκύνονται και αποδυναμώνονται λόγω της πρόσθιας πυελικής κλίσης, οι ιγνυακοί τένοντες πρέπει να δουλέψουν πιο σκληρά κατά τη διάρκεια της κίνησης. Ένας από τους ρόλους του μείζονα γλουτιαίου μυός είναι να βοηθά στη σταθεροποίηση της ιερολαγόνιας άρθρωσης (η άρθρωση μεταξύ του ιερού και του λαγόνιου οστού της πυέλου). Ο ρόλος αυτός είναι ιδιαίτερα σημαντικός κατά το βάδισμα (περπάτημα, τζόκινγκ, τρέξιμο και σπριντ), καθώς όλο το βάρος του κορμού θα πρέπει να σταθεροποιηθεί μέσω της ιερολαγόνιας άρθρωσης. Κατά τη διάρκεια του βαδίσματος, ο μείζων γλουτιαίος μυς είναι ο πιο δυνατός εκτείνων μυς του ισχίου που κινεί το σώμα προς τα εμπρός. Ο μείζων γλουτιαίος μυς συνεργάζεται επίσης με τον πλατύ ραχιαίο μυ στην αντίθετη πλευρά για τη μεταφορά της έντασης μέσω της θωρακο-οσφυϊκής απονεύρωσης, βοηθώντας έτσι στη σταθεροποίηση της άρθρωσης. Εάν ο μείζων γλουτιαίος μυς είναι αδύναμος, ο δικέφαλος μηριαίος μυς (και άλλοι εκτείνοντες μύες του ισχίου) θα πρέπει να δουλέψουν πιο σκληρά για να εκτείνουν το ισχίο και θα πρέπει επίσης να καταφύγουν σε εντονότερες συσπάσεις για να σταθεροποιήσουν την άρθρωση μέσω του ιερο-ισχιακού συνδέσμου. Αυτή η υπερπροσπάθεια που καταβάλλουν οι ιγνυακοί τένοντες, ειδικότερα ο δικέφαλος μηριαίος μυς, συχνά οδηγεί σε κακώσεις και θλάσεις των ιγνυακών τενόντων

Κατά την πρόσθια περιστροφή της πυέλου, ο απιοειδής μυς τεντώνεται. Ως αποτέλεσμα πλησιάζει προς το ισχιακό νεύρο, γεγονός που μπορεί να προκαλέσει ισχιαλγία, έναν ακτινοβολούντα πόνο στο οπίσθιο τμήμα των ποδιών.

Οποιαδήποτε κακή στάση της σπονδυλικής στήλης περιορίζει επίσης τη σωστή περιστροφή. Οι ζυγοαποφυσιακές αρθρώσεις προσεγγίζουν η μία την άλλη ευκολότερα, γεγονός το οποίο μπορεί να προκαλέσει προβλήματα και να οδηγήσει σε διατάσεις και ρήξεις των σπονδυλικών ιστών.

Επίπεδη οσφυϊκή περιοχή

Όταν η οσφυϊκή περιοχή είναι επίπεδη, οι μεσοσπονδύλιοι δίσκοι δέχονται πίεση από μπροστά. Αυτή η εμπρόσθια πίεση σπρώχνει το δίσκο προς τα πίσω, με κατεύθυνση προς το νωτιαίο μυελό. Ο δίσκος μπορεί να σχηματίσει ένα «εξόγκωμα» (πρόπτωση δίσκου), το οποίο προεξέχει από το σπονδυλικό σώμα και παγιδεύει τις ρίζες των νωτιαίων νεύρων. Αυτή η παγίδευση των νεύρων μπορεί να προκαλέσει πόνο. Αυτό το είδος πόνου ακτινοβολεί στα πόδια και ονομάζεται ριζιτικός πόνος.

Εφόσον στην περίπτωση της επίπεδης οσφυϊκής περιοχής συνήθως παρατηρείται παράλληλα οπίσθια περιστροφή της πυέλου, οι απιοειδείς μύες σφίγγονται και μπορούν να ερεθίσουν το ισχιακό νεύρο, προκαλώντας ισχιαλγία.

Οποιαδήποτε στάση της σπονδυλικής στήλης πέραν της κανονικής περιορίζει τη σωστή περιστροφή της. Αυτό μπορεί επίσης να οδηγήσει σε διατάσεις και ρήξεις των σπονδυλικών ιστών.

Αυξημένη Κλίση προς τα πίσω

Μία στάση αυξημένης κλίσης προς τα πίσω είναι ένας συνδυασμός των στάσεων σώματος που περιγράφονται παραπάνω και ειδικότερα των περιπτώσεων κύφωσης και επίπεδης οσφυϊκής περιοχής. Επομένως, θα ήταν ασφαλές να υποθέσουμε ότι αυτή η στάση είναι δυνατόν να οδηγήσει στα ίδια προβλήματα που προκαλούν οι εν λόγω στάσεις σώματος.

Πώς η γιόγκα μπορεί να βελτιώσει τη στάση του σώματος
Κατά τη διερεύνηση του συνδετικού κρίκου μεταξύ της γιόγκα και της στάσης του σώματος θα πρέπει να εξετάσουμε τη στάση του σώματος υπό το πρίσμα της συμμετρίας: Εάν υπάρχει ισορροπία μεταξύ των μυϊκών ομάδων, υπάρχει πιθανότητα η στάση του σώματος να διορθωθεί από μόνη της. Όταν επιτυγχάνεται μυϊκή ισορροπία, παύει να καταπονείται το σύστημα και αυξάνεται η ιδιοδεκτικότητα (ερεθίσματα που προκαλούνται και γίνονται αντιληπτά σε έναν οργανισμό, ειδικότερα αυτά που συνδέονται με τη στάση και την κίνηση του σώματος), καθώς και η ενεργειακή απόδοση, ενώ, παράλληλα, ενισχύεται η αίσθηση ευεξίας. Εδώ, θα εστιάσουμε σε τρεις από τους κύριους τρόπους με τους οποίους η γιόγκα μπορεί να βοηθήσει στη βελτίωση της στάσης του σώματος.

Αύξηση της δύναμης
Κατά την εκτέλεση των στάσεων της γιόγκα συνειδητοποιούμε τις ανισορροπίες ως προς τη δύναμη και την ευλυγισία μας από τη μία πλευρά. Η στάση του σώματος δεν είναι τίποτε άλλο από τη δημιουργία ισορροπίας στο μυϊκό σύστημα. Αυξάνοντας τη δύναμη στους μύες που ελέγχουν τη στάση του σώματος (επίσης γνωστοί ως τονικοί ή τύπου Ι μύες), μπορεί να επιτευχθεί συμμετρία. Λόγω της φύσης της γιόγκα, κάθε στάση διαρκεί από ένα έως τρία λεπτά. Έρευνες έχουν δείξει ότι ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για την ενίσχυση των τονικών μυών είναι η διατήρηση μίας μυϊκής σύσπασης για έως και τρία λεπτά. Μία κοινή λανθασμένη αντίληψη σχετικά με τη γιόγκα είναι ότι έχει να κάνει αποκλειστικά με την αύξηση της ευλυγισίας και τίποτε άλλο. Κάθε στάση που προσεγγίζεται, ουσιαστικά απαιτεί έναν συνδυασμό ευλυγισίας, δύναμης και αντοχής, προκειμένου να διατηρηθεί.

Βελτίωση της ευλυγισίας
Η γιόγκα προσφέρει πολλά περισσότερα από απλή βελτίωση της ευλυγισίας μας. Αποβάλλει την ένταση και τα στερεότυπα από το πνεύμα και το σώμα μας. Από την τυπική δυτική σκοπιά, η ευλυγισία αντιπροσωπεύει την ικανότητα να κινούμε τους μύες και τις αρθρώσεις μας αξιοποιώντας το πλήρες εύρος κίνησής τους, ενώ δεν γίνεται καμία αναφορά για την ευελιξία του πνεύματος. Υπάρχουν δύο σχολές σκέψης αναφορικά με την ενίσχυση της σωματικής ευλυγισίας. Και οι δύο μπορούν να εφαρμοστούν στη γιόγκα και στην πρακτική των asanas.

Η πρώτη έχει να κάνει με την εξάσκηση για την αύξηση της ευλυγισίας του συνδετικού ιστού. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με τη διατήρηση μίας διάτασης για χρονικό διάστημα μεταξύ 90 δευτερολέπτων και τριών λεπτών ή περισσότερο. Η διατήρηση μίας διάτασης για ένα τέτοιο χρονικό διάστημα εξασφαλίζει στο νευρομυϊκό σύστημα το χρόνο που χρειάζεται για να επαναπρογραμματιστεί. Η διατήρηση μίας διάτασης για συντομότερο χρονικό διάστημα μπορεί να προσφέρει μία ωραία αίσθηση απελευθέρωσης, αλλά δεν μπορεί να επιτρέψει ριζικές δομικές αλλαγές και το μυϊκό σύστημα απλώς επιστρέφει στην αρχική του κατάσταση. Όταν διατηρούμε μία στάση για μεγάλο χρονικό διάστημα, προσπαθούμε επίσης να επιστρατεύσουμε νευρολογικούς μηχανισμούς που θα βοηθήσουν στην απελευθέρωση της έντασης. Η ενέργεια αυτή είναι γνωστή ως «αμοιβαία αναστολή». Όταν υπάρχει μία ομάδα μυών που δουλεύουν (αγωνιστές) υπάρχει ταυτόχρονα και μία νευρολογική διαδικασία που προκαλεί την απελευθέρωση των αντίθετων μυϊκών ομάδων (ανταγωνιστές). Ο μηχανισμός αυτός ήταν πάντοτε γνωστός στη γιόγκα. Για παράδειγμα, στην uttanasana, καθώς σκύβουμε προς τα εμπρός, σφίγγουμε τους εμπρόσθιους μηριαίους μύες (τετρακεφάλους), ώστε να απελευθερώσουμε τους οπίσθιους μηριαίους μύες (ιγνυακούς τένοντες).

Ο δεύτερος τρόπος για να αυξήσουμε τη σωματική ευλυγισία μας είναι μέσω μίας τεχνικής που είναι γνωστή ως «τεχνική μυϊκής ενέργειας» ή ΤΜΕ. Πρόκειται για μία τεχνική μυϊκής σύσπασης και χαλάρωσης. Για παράδειγμα, όταν βρίσκεστε στην supta padangusthasana διατηρείτε το πόδι σας τεντωμένο, και πιέζοντας την κεφαλή του μηρού προς το πάτωμα χωρίς να επιτρέπετε στο πόδι να κινηθεί, σφίγγονται οι τερτακέφαλοι και διατείνονται οι ιγνυακοί τένοντες. Στόχος είναι να διατηρήσετε αυτή τη στάση για έως και οκτώ δευτερόλεπτα και στη συνέχεια να χαλαρώσετε εντελώς τις μυϊκές ομάδες. Αυτή η διαδικασία μπορεί να επαναληφθεί για ακόμη δύο ή τρεις φορές. Παρόλο που δεν συνιστά παραδοσιακή πρακτική της γιόγκα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να βοηθήσει στη βελτίωση ορισμένων στάσεων. Θεωρείται ότι οι μύες που ελέγχουν τη στάση του σώματος παρουσιάζουν καλή ανταπόκριση σε αυτό το είδος διατάσεων.

Ενίσχυση της σωματικής επίγνωσης
Όταν ερχόμαστε για πρώτη φορά σε επαφή με τη γιόγκα, το μυαλό μας είναι απασχολημένο με την επίτευξη της σωστής ευθυγράμμισης κατά την εκτέλεση των στάσεων. Καθ’ όλη τη διάρκεια τής εκτέλεσης μάς υπενθυμίζουν να αναπνέουμε σωστά και να εκτείνουμε τη σπονδυλική μας στήλη. Αρχίζουμε να καλλιεργούμε μία αυξημένη συνειδητότητα στο πως νοιώθει το σώμα και στις διαφορές μεταξύ των δύο πλευρών. Αυτές οι νέες πληροφορίες που συλλέγουμε αρχίζουν να αφυπνίζουν το μυαλό μας σχετικά με το πώς τοποθετείται το σώμα μας στο χώρο. Αρχίζουμε να αποκτούμε καλύτερη επίγνωση της στάσης του σώματός μας και πιάνουμε τον εαυτό μας να προσπαθεί να διορθώσει τη στάση του, έτσι ώστε να επιτύχει την καλύτερη ευθυγράμμιση, όχι μόνο κατά την πρακτική της γιόγκα, αλλά και στην καθημερινή μας ζωή.

Όσο προχωρούμε στην πρακτική της γιόγκα τόσο αυξάνεται η ικανότητά μας να ακούμε τα μηνύματα που μας στέλνει το σώμα μας. Όταν είστε όρθιος ή καθιστός σε μία στάση για πολλή ώρα μπορεί να αισθανθείτε δυσφορία, θυμό ή ανακούφιση. Συχνά αναφερόμαστε σε αυτό το αίσθημα λέγοντας: «Δεν μου αρέσει καθόλου αυτή η στάση», ή «Δεν είμαι καθόλου καλός/-ή σε αυτή τη στάση». Όταν τέτοιες σκέψεις έρχονται στο μυαλό μας, θα πρέπει να κοιτάζουμε βαθύτερα και να αναζητούμε αυτό που μπορεί να τις προκαλεί. Στη γιόγκα, εξασκούμαστε στο πώς να τελειοποιούμε τις ικανότητές μας. Παρατηρούμε και γινόμαστε μάρτυρες αυτών των μεταστροφών στο σώμα μας και έπειτα αποβάλλουμε τις συνήθειές μας.

Το γόνατο

Το γόνατο
Σε αυτό το άρθρο θα περιγράψουμε με απλά λόγια μια σημαντική άρθρωση του ποδιού μας, είναι το ασύλληπτης κατασκευής και ορισμένες φορές προβληματικό γόνατο.

Το γόνατο είναι η μεσαία άρθρωση του ποδιού, που σημαίνει ότι βρίσκεται ανάμεσα στον αστράγαλο και το ισχίο. Είναι ο σύνδεσμος μεταξύ της κνήμης από κάτω και του μηρού από πάνω. Στο κάτω άκρο της κνήμης βρίσκεται η άρθρωση του αστραγάλου και στο επάνω άκρο του μηρού βρίσκεται το ισχίο, όπου ο μηρός ενώνεται με τη λεκάνη. Ο μηρός και η κνήμη είναι τα δύο μακρύτερα οστά του σώματος και αυτό σημαίνει μεγαλύτερη επιβάρυνση για το γόνατο.
 

Το γόνατο είναι κυρίως μια γωνιώδη άρθρωση τύπου «μεντεσέ» που επιτρέπει κάμψη και έκταση. Η σταθερότητά του δεν οφείλεται στην οστική δομή, (οι αρθρικές επιφάνειες εδώ, σε αντίθεση με εκείνες του αγκώνα, δεν είναι εφαρμοστές), αλλά στη διάταξη των συνδέσμων και των μυών. Το γόνατο δέχεται σημαντική πίεση τόσο από πάνω (σωματικό βάρος, βαρύτητα) όσο και από κάτω (επιδράσεις από τις διάφορες δραστηριότητες όπως βάδισμα, τρέξιμο, άλματα κ.λπ.)
 

Όλες οι αρθρώσεις μπορούν να ταξινομηθούν ως μοχλοί, και όταν ένας μοχλός έχει μακρύ βραχίονα υπάρχει το ενδεχόμενο να δημιουργηθεί περισσότερη ισχύς ή δύναμη με αυτόν το μοχλό. Αυτό είναι θετικό, καθώς το γόνατο ρυθμίζει σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο με τον οποίο κινούμαστε και τρέχουμε, κάτι το οποίο προϋποθέτει αρκετή δύναμη. Την ίδια στιγμή, όμως, σημαίνει ότι η άρθρωση θα πρέπει να έχει την ικανότητα να διαχειριστεί τη δύναμη που δημιουργείται από τα δύο μακρύτερα οστά του σώματος που επενεργούν το ένα στο άλλο.

Κατά συνέπεια, το γόνατο θα πρέπει να είναι δυνατό για να μπορεί να ελέγχει αυτή τη δύναμη και ταυτόχρονα εύκαμπτο για να διαχειρίζεται την ποικιλία κινήσεων που συντελούνται τόσο κάτω από τον αστράγαλο όσο και πάνω από το ισχίο. Κάτι τέτοιο καθιστά τις λειτουργίες του εκ φύσεως αντιφατικές.
 

Επειδή το γόνατο βρίσκεται ανάμεσα σε αυτές τις δύο αρθρώσεις μπορεί να αναλάβει το ρόλο του ρυθμιστή της κίνησης στις άλλες δύο αρθρώσεις. Όταν στεκόμαστε όρθιοι, οι τρεις αρθρώσεις του ποδιού μετατρέπονται σε μία λειτουργική αλυσίδα, στην οποία η κίνηση της μίας άρθρωσης επηρεάζει την κίνηση των άλλων δύο. Συγκεκριμένα, το γόνατο δεν μπορεί να κινηθεί όταν τα πόδια πατούν στο έδαφος χωρίς να κινείται παράλληλα η άρθρωση του αστραγάλου και του ισχίου.
 

Το λύγισμα των γονάτων στις όρθιες θέσεις προσφέρει το εξής: επειδή οι γοφοί πρέπει να χαμηλώσουν, το λύγισμα των γονάτων χαμηλώνει το κέντρο βάρους του σώματος και μπορεί να σας επαναφέρει σε ισορροπία εάν την έχετε χάσει. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο κατά την εναλλαγή στάσεων. Παρόλο που η ίδια η στάση ενδεχομένως να απαιτεί τεντωμένα γόνατα, μπαίνοντας και βγαίνοντας με ελαφρώς λυγισμένα τα γόνατα μπορεί να σας προσφέρει μία πολύ ισχυρή αίσθηση των πελμάτων και των ποδιών, τα οποία αποτελούν το στήριγμα στις όρθιες στάσεις.

Το λύγισμα των ποδιών μεταβάλλει επίσης το μήκος των ιγνυακών τενόντων, οι οποίοι συνδέονται με τα ισχιακά κυρτώματα (το κάτω μέρος των οστών της λεκάνης που έρχεται σε επαφή με το πάτωμα όταν καθόμαστε). Λόγω της σύνδεσής τους με τη λεκάνη, οι ιγνυακοί τένοντες μπορούν να επηρεάσουν την ικανότητα της λεκάνης να κλίνει προς τα εμπρός (χαμήλωμα του ηβικού οστού) και προς τα πίσω (σήκωμα του ηβικού οστού). Όταν τα γόνατα είναι λυγισμένα, η λεκάνη έχει την ικανότητα να κλίνει πιο ελεύθερα προς τα εμπρός, κάτι το οποίο μπορεί να κάνει τεράστια διαφορά σε μία στάση επίκυψης ή στην Adho mukha svanasana.
 

Η ευλυγισία των ιγνυακών τενόντων μπορεί να έχει επιπτώσεις στη μέση, στην ιερολαγόνια άρθρωση, καθώς και στη συνολική στάση του σώματος του ατόμου.
 

Ανατομικός σχεδιασμός και κινήσεις
Η άρθρωση του γόνατος συνήθως χαρακτηρίζεται ως γίγγλυμη ή γωνιώδης διάρθρωση, που σημαίνει απλά ότι ανοίγει (έκταση, τέντωμα του γόνατος) και κλείνει (κάμψη, λύγισμα του γόνατος). Ωστόσο, το γόνατο μπορεί επίσης να περιστραφεί. Αυτή η κίνηση εκτελείται μεταξύ του κάτω μέρους του μηριαίου οστού και του πάνω μέρους του κνημιαίου οστού, όταν το γόνατο είναι λυγισμένο κατά δέκα μοίρες ή περισσότερο. Ουσιαστικά, το ίδιο το κνημιαίο οστό εκτελεί την περιστροφή αντίθετα με το μηριαίο οστό, το οποίο παραμένει σταθερό. Πρόκειται για μία πολύ φυσική και σημαντική κίνηση, η οποία αποτελεί προϋπόθεση για το περπάτημα, το τρέξιμο και μία ποικιλία άλλων δραστηριοτήτων που βασίζονται σε αυτή την άρθρωση.
 

Αυτή η κίνηση εκτελείται προς δύο πιθανές κατευθύνσεις. Μιλάμε για την εσωτερική περιστροφή (το κνημιαίο οστό περιστρέφεται προς τα μέσα) ή την εξωτερική (το κνημιαίο οστό περιστρέφεται προς τα έξω) περιστροφή. Από μετρήσεις έχει βρεθεί ότι ο μέσος άνθρωπος μπορεί να εκτελεί εξωτερική περιστροφή του κνημιαίου οστού με το γόνατο λυγισμένο, περίπου 45-50 μοίρες, με τη βοήθεια των χεριών ή άλλης πηγής δύναμης και εσωτερική περιστροφή, περίπου 30-35 μοίρες, με κάποια βοήθεια.
 

Συχνά, οι τραυματισμοί συμβαίνουν κατά την εκτέλεση αυτών των περιστροφικών κινήσεων του λυγισμένου γόνατος, ενώ τις περισσότερες φορές οι τραυματισμοί αυτοί γίνονται κατά την εσωτερική περιστροφή του λυγισμένου γόνατος. Βέβαια, το γόνατο μπορεί να τραυματιστεί και με άλλες κινήσεις, κατά την εκτέλεση μέχρι και των πιο απλών δραστηριοτήτων.
 

Οι σύνδεσμοι του γόνατος 

Όπως και κάθε άλλη άρθρωση του σώματος, οι σύνδεσμοι είναι φτιαγμένοι για να καθιστούν εφικτές και να θέτουν περιορισμούς στις κινήσεις των αρθρώσεων. Το γόνατο, φυσικά, δεν θα μπορούσε να διαφέρει. Υπάρχουν τέσσερις κύριοι σύνδεσμοι στο εσωτερικό του γόνατος και γύρω από αυτό, οι οποίοι επιτρέπουν και περιορίζουν τις κινήσεις της άρθρωσης.
 

Οι δύο από τους κύριους συνδέσμους του γόνατος ονομάζονται πλάγιοι σύνδεσμοι. Και οι δύο αυτοί σύνδεσμοι συνδέουν το μηριαίο οστό από πάνω με το κνημιαίο οστό από κάτω. Ο ένας βρίσκεται στην εσωτερική πλευρά των δύο οστών και ο άλλος βρίσκεται ακριβώς απέναντι, στην εξωτερική πλευρά της άρθρωσης.
 

Ο κύριος ρόλος αυτών των δύο συνδέσμων που μοιάζουν με ιμάντες είναι να μην επιτρέπουν στην κνήμη να γλιστρήσει στα πλάγια, κάτω από τα άκρα του μηρού.
 

Επιπλέον, αυτοί οι δύο σύνδεσμοι βοηθούν στον έλεγχο της περιστροφής ενός λυγισμένου γόνατος σε συνεργασία με τους χιαστούς συνδέσμους. Κατά ένα μεγάλο βαθμό, οι σύνδεσμοι χαλαρώνουν όταν το γόνατο είναι λυγισμένο, αλλά όταν το λυγισμένο γόνατο περιστραφεί, τεντώνουν και πάλι λόγω της κίνησης και μπορεί να τραυματιστούν με κινήσεις όπως η στάση του λωτού και η στάση με το πόδι πίσω από το κεφάλι αν υπάρχει υπερβολή.
 

Οι άλλοι δύο σύνδεσμοι είναι οι χιαστοί σύνδεσμοι. Η λέξη «χιαστός» σημαίνει διασταυρούμενος. Παρατηρώντας αυτούς τους δύο συνδέσμους από σχεδόν οποιαδήποτε οπτική γωνία, διασταυρώνονται μεταξύ τους. Αυτοί οι δύο σύνδεσμοι, αντί να βρίσκονται στις εξωτερικές πλευρές του γόνατος, βρίσκονται στο εσωτερικό του, διατηρώντας το μηρό και την κνήμη σε κοντινή απόσταση.
 

Οι δύο αυτοί σύνδεσμοι ονομάζονται πρόσθιος χιαστός σύνδεσμος (ΠΧΣ) και οπίσθιος χιαστός σύνδεσμος (ΟΧΣ). Ο ΠΧΣ συνδέεται με το μπροστινό μέρος (πρόσθιο) του κνημιαίου οστού και ο ΟΧΣ συνδέεται με το πίσω μέρος (οπίσθιο) του κνημιαίου οστού, από όπου και πήραν το όνομά τους.
 

Πρόκειται για δύο πολύ δυνατούς συνδέσμους, οι οποίοι εμποδίζουν και επιτρέπουν διάφορες κινήσεις στην άρθρωση του γόνατος. Ο ΠΧΣ αντιστέκεται, κυρίως κατά την εκτέλεση δύο κινήσεων, εκ των οποίων η μία είναι η πρόσθια μετατόπιση της κνήμης κάτω από το μηρό. Με άλλα λόγια, αποτρέπει την κνήμη να γλιστρήσει προς τα εμπρός, κάτω από το μηρό. Η άλλη κύρια κίνηση την οποία αποτρέπει αυτός ο σύνδεσμος είναι η υπερβολική περιστροφή του λυγισμένου γόνατος προς τα μέσα. Όταν το κνημιαίο οστό εκτελεί εσωτερική περιστροφή, αυτός ο σύνδεσμος αρχίζει να γίνεται πιο σφιχτός καθώς επιμηκύνεται. Γι’ αυτόν ακριβώς το λόγο μία υπερβολικού βαθμού εσωτερική περιστροφή είναι συνήθως η κύρια αιτία ρήξης του ΠΧΣ.
 

Ο ΟΧΣ είναι πολύ απλά το αντίθετο του ΠΧΣ. Ο βασικός του ρόλος είναι να αποτρέπει την κνήμη να γλιστρά προς τα πίσω, κάτω από το μηρό. Σε ένα τεντωμένο γόνατο, δεν αφήνει σχεδόν καθόλου χώρο στο κνημιαίο οστό να μετακινηθεί και αποτελεί την κύρια δύναμη που συγκρατεί τα γόνατα όταν βρίσκονται σε υπέρ-έκταση. Με απλά λόγια, θα έλεγε κανείς ότι ο ΟΧΣ αποτελεί ένα μέσο περιορισμού της εξωτερικής περιστροφής, ωστόσο ο ρόλος που κατέχει ως προς αυτό δεν φαίνεται να είναι ιδιαίτερα σημαντικός. Συνήθως, δεν προκύπτουν τραυματισμοί σε αυτόν το σύνδεσμο, χωρίς όμως κάτι τέτοιο να αποκλείεται.
 

Οι Μηνίσκοι
Οι μηνίσκοι είναι δύο ημικυκλικά τμήματα πρόσθετου χόνδρου που συνδέονται στην επάνω, σχεδόν επίπεδη περιοχή του κνημιαίου οστού. Υπάρχει ένας σε κάθε πλευρά, εξ ου και οι όροι έσω μηνίσκος και έξω μηνίσκος του γόνατος. Σε κάθε μηνίσκο διακρίνεται ένα πρόσθιο και ένα οπίσθιο κέρας. Το κέρας έχει στρογγυλεμένο άκρο, και βρίσκεται απέναντι από το μέσον του κνημιαίου οστού.
 

Οι μηνίσκοι έχουν διάφορους ρόλους στη λειτουργία του γόνατος. Λόγω του σχήματός τους δημιουργούν μία βαθύτερη υποδοχή για τα σφαιρικά άκρα του μηριαίου οστού, στο σημείο όπου ενώνονται με τη σχετικά επίπεδη προεξοχή του κνημιαίου οστού και επιτρέπουν την καλύτερη φόρτιση βάρους (κατανομή των δυνάμεων) παρέχοντας καλύτερη σταθερότητα. Λόγω του ότι είναι επίσης εύκαμπτοι, εμπλέκονται στην απορρόφηση των κραδασμών και των δυνάμεων που διέρχονται από την άρθρωση του γόνατος και συμμετέχουν στις λειτουργικές κινήσεις που εκτελούνται στην άρθρωση όπως η κάμψη, η έκταση και η στροφή.
 

Αντί να παραμένουν εντελώς ακίνητοι στη θέση τους, οι μηνίσκοι ουσιαστικά κινούνται και βοηθούν στην εξάπλωση του αρθρικού υγρού και το σχήμα τους διαμορφώνεται ανάλογα με τις κινήσεις που εκτελούνται από την άρθρωση του γόνατος. Κάθε φορά που το γόνατο κάμπτεται, ο μηνίσκος πρέπει να υποχωρήσει προς τα πίσω, στο επάνω τμήμα του κνημιαίου οστού για να βοηθήσει τους μηριαίους κονδύλους να παραμείνουν σταθεροί. Όταν το γόνατο εκτείνεται, συμβαίνει το αντίθετο. Οι περιστροφές του γόνατος εξαναγκάζουν επίσης τους ομόπλευρους μηνίσκους να κινηθούν και να μετατοπιστούν σύμφωνα με τη φορά της περιστροφής.
 

Ο μηνίσκος που υφίσταται συχνότερα ρήξη είναι ο έσω μηνίσκος. Παρόλο που είναι ελαφρώς μεγαλύτερος σε μέγεθος συγκριτικά με τον έξω μηνίσκο, παρουσιάζει μικρότερη κινητικότητα. Αυτός ο φυσικός περιορισμός φαίνεται ότι παίζει κάποιο ρόλο στο γεγονός ότι ο έσω μηνίσκος υφίσταται συχνότερα ρήξη. Βέβαια, υπάρχουν και άλλοι παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ρήξη, όπως τα γρήγορα βαθιά καθίσματα ή η επιστροφή σε όρθια θέση από βαθύ κάθισμα, που δεν επιτρέπουν στο μηνίσκο να κινηθεί αρκετά γρήγορα στο εσωτερικό του γόνατος και παγιδεύεται ανάμεσα στα οστά, με αποτέλεσμα να υποστεί ρήξη. Ακόμη και οι γρήγορες περιστροφικές κινήσεις του γόνατος που μπορούν να τραυματίσουν τους συνδέσμους μπορούν επίσης να προκαλέσουν ρήξη μηνίσκου.
 

Μύες
Μία από τις μεγαλύτερες μυϊκές ομάδες του σώματος είναι οι μηριαίοι μύες, γνωστοί ως τετρακέφαλοι (έχοντες τέσσερις γαστέρες). Αυτοί είναι ο έξω πλατύς μυς, ο έσω πλατύς μυς, ο μέσος πλατύς μυς και ο ορθός μηριαίος μυς. Οι πρώτοι τρεις απλώς διασταυρώνονται στην άρθρωση του γόνατος και συνεπώς είναι επιφορτισμένοι με μία και μόνο κίνηση, δηλαδή την έκταση (τέντωμα) του γόνατος. Αυτή η απλή κίνηση αποτελεί βασική προϋπόθεση για το περπάτημα και το τρέξιμο.
 

Ο τέταρτος από αυτούς τους μύες διασταυρώνεται με δύο αρθρώσεις: την άρθρωση του γόνατος για την έκτασή του και την άρθρωση του ισχίου για την κάμψη του (δηλ. ανύψωση του ποδιού προς τα εμπρός σε μία όρθια στάση). Αυτοί οι τέσσερις μύες συγκλίνουν σε έναν κοινό τένοντα του τετρακέφαλου. Ο τένοντας αυτός καταφύεται στην επιγονατίδα και την περιβάλλει και κατόπιν συνεχίζει ως ο επιγονατιδικός τένοντας και καταφύεται στο κνημιαίο κύρτωμα. Η επιγονατίδα εμπλέκεται στη λειτουργία του γόνατος, βοηθώντας ώστε το κνημιαίο οστό να παραμένει, λιγότερο ή περισσότερο, ευθυγραμμισμένο, καθώς λυγίζει και τεντώνει.
 

Οι εν λόγω μύες συνιστούν επίσης την τελευταία γραμμή άμυνας σε ό,τι αφορά την απώλεια της σταθερότητας του γόνατος λόγω ρήξης των συνδέσμων. Συχνά, οι μερικές ρήξεις του ΠΧΣ δεν υποβάλλονται σε θεραπεία (κάτι το οποίο εξαρτάται από παράγοντες όπως η ηλικία και το επίπεδο δραστηριότητας) και οι τετρακέφαλοι είναι αυτοί που αναλαμβάνουν σχεδόν κυριολεκτικά να αποκαταστήσουν το ρόλο του χαλαρού ΠΧΣ που έχει υποστεί μερική ρήξη.
 

Οι οπίσθιοι μηριαίοι μυς δημιουργούν ισορροπία για τους τετρακέφαλους. Η ομάδα αυτών των μυών περιλαμβάνει τρεις μύες: το δικέφαλο μηριαίο μυ, τον ημιτενοντώδη μυ και τον ημιυμενώδη μυ. Και οι τρεις μύες διασταυρώνονται τόσο με την άρθρωση του γόνατος όσο και με την άρθρωση του ισχίου και κάνουν ό,τι δεν κάνουν οι τετρακέφαλοι. Οι ιγνυακοί μύες κάμπτουν το γόνατο και εκτείνουν την άρθρωση του ισχίου (δηλ. επιτρέπουν την κίνηση του ποδιού προς τα πίσω σε μία όρθια στάση). Η άλλη κίνηση που συμμετέχουν είναι η περιστροφή του λυγισμένου γόνατος. Ο ημιυμενώδης μυς συνδέεται επίσης με τον έσω μηνίσκο και τον βοηθά να κινείται προς τα πίσω καθώς λυγίζει το γόνατο.
 

Μία άλλη λειτουργία των οπισθίων μηριαίων μυών στο γόνατο είναι ο ρόλος τους ως η τελευταία γραμμή άμυνας στην υπερέκταση του γόνατος. Η πρώτη γραμμή άμυνας είναι φυσικά ο ΟΧΣ και οι οπίσθιοι μηριαίοι απλώς κατέχουν δευτερεύοντα ρόλο. Κατά κάποιον τρόπο λειτουργούν ως αναρτήρες και στηρίζουν το πίσω μέρος του γόνατος. Με απλά λόγια, η ισορροπία ανάμεσα στο μήκος και τη δύναμη τόσο των τετρακέφαλων όσο και των οπισθίων μηριαίων μυών χάνεται σε ένα υπερβολικά τεντωμένο γόνατο, με τους τετρακέφαλους να κερδίζουν τη μάχη (φυσικά, υπάρχει μία γενετική προδιάθεση στην υπερέκταση των γονάτων, η οποία μπορεί να κατέχει πολύ πιο σημαντικό ρόλο από το απλό τέντωμα των ιστών).
 

Η παρουσία των οπισθίων μηριαίων περιορίζει το εύρος κίνησης της κάμψης του ισχίου όταν το γόνατο βρίσκεται σε έκταση (όταν θέλουμε να κάνουμε επίκυψη). Σε καθιστή θέση με τα γόνατα σε έκταση, είναι δύσκολο να κάθεται κανείς πάνω στα ισχιακά κυρτώματα, αφού οι οπίσθιοι μηριαίοι τείνουν να τραβούν τη λεκάνη σε οπίσθια κλίση και με αυτό τον τρόπο να ισιώνουν τη λόρδωση (καμπυλότητα) της οσφυϊκής μοίρας. Έτσι οι οπίσθιοι μηριαίοι που είναι ανελαστικοί μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα στη σπονδυλική στήλη. Οι διατατικές ασκήσεις προθέρμανσης για τους οπίσθιους μηριαίους είναι σημαντικές για όλες τις δραστηριότητες.
 

Θέματα για μελέτη κατά την πρακτική εξάσκηση
Επειδή το γόνατο βρίσκεται μεταξύ του αστραγάλου και του ισχίου ελέγχει και ρυθμίζει τις κινήσεις του ποδιού. Το γόνατο είναι το κέντρο της κινητικής αλυσίδας και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον έλεγχο της ισορροπίας στις στάσεις που το απαιτούν. Λυγίζοντας το γόνατο σε μία όρθια στάση κατά την οποία υπάρχει έλλειψη ισορροπίας το κέντρο βάρους του σώματος χαμηλώνει και οι μύες του ποδιού κινητοποιούνται προκειμένου να βοηθήσουν στη διατήρηση της ισορροπίας.
 

Κατά τη μετάβαση από τη μία όρθια στάση στην άλλη, το γόνατο μπορεί να λυγίσει προκειμένου να αποφευχθεί η καταπόνηση της μέσης ή στα πλάγια της μέσης, ενώ, οι μεγάλοι μυς του ποδιού αναλαμβάνουν να στηρίξουν το βάρος του σώματος, το οποίο υπό διαφορετικές συνθήκες θα ελεγχόταν από άλλους μύες και συγκεκριμένα από τους πίσω και πλάγιους μυς του κορμού.
 

Δεν πρέπει να ξεχνάτε ότι τα πόδια είναι ουσιαστικά η βάση στήριξης και το σημείο από όπου διοχετεύεται στο σώμα η ενέργεια της γης. Ακόμη και στις καθιστές στάσεις, τα ενεργά και δυνατά πόδια λειτουργούν κατά την εκτέλεση των asanas ως βάση από όπου ο κορμός, μπορεί να εκταθεί και να κινηθεί πιο ελεύθερα. Ωστόσο, η πιο δύσκολη και απαιτητική στάση για τους περισσότερους Δυτικούς είναι η padmasana.
 

Οποιαδήποτε παραλλαγή αυτής της στάσης, από τη μία ή και τις δύο πλευρές, σχεδόν πάντα δημιουργεί δυσκολίες που έχουν να κάνουν με την περιοχή γύρω από το γόνατο. Εν συντομία, θα πρέπει πάντοτε να κρατάτε το πόδι από κάτω και να μην το πηγαίνετε πολύ έξω από τους γοφούς. Αν και η επιθυμία να εκτελέσετε την άσανα υπάρχει, για αυτούς που αρχίζουν να υποφέρουν από πόνους στους αστράγαλους με αποτέλεσμα τα πέλματα να γλιστρούν στο εσωτερικό του μηρού, η θέση που παίρνει το σώμα δεν είναι η σωστή για την μακροπρόθεσμη εκτέλεση της στάσης του λωτού και των παραλλαγών της. Η φτέρνα θα πρέπει να βρίσκεται στην ίδια ευθεία με τον αφαλό. Ενδεχομένως να μην είστε σε θέση να το κάνετε αυτή τη στιγμή, αλλά αυτός είναι ο μελλοντικός σας στόχος (με μικρές παραλλαγές ανάλογα με τις διαφορές που παρουσιάζει κάθε σώμα).
 

Ο βασικός σκοπός της πρακτικής όλων των asanas είναι η επίτευξη και η διατήρηση μίας άνετης padmasana (στάση του λωτού) για διαλογισμό. Υπάρχουν ορισμένοι κανόνες και ανατομικά στοιχεία-κλειδιά για την εξεύρεση αυτής της άνεσης. Η βάση για την εκτέλεση αυτής της στάσης είναι το άνετο σταύρωμα των ποδιών και τα ισχιακά κυρτώματα να κάθονται άνετα στο πάτωμα. Μια σταθερή βάση εξασφαλίζει την ανύψωση της ενέργειας και την έκταση της σπονδυλικής στήλης, κάτι το οποίο με την εξάσκηση και το χρόνο γίνεται χωρίς προσπάθεια.
 

Εκτελώντας την padmasana
Η επίτευξη μίας ικανοποιητικά άνετης padmasana είναι μία όχι και τόσο απλή υπόθεση για πολλούς ανθρώπους που ασχολούνται με την γιόγκα και το διαλογισμό. Δύσκολα μπορεί να ηρεμήσει ο νους όταν τα γόνατα, τα ισχία, η πλάτη ή ο αυχένας νοιώθουν άβολα. Γιατί όμως είναι τόσο δύσκολο; Τι ακριβώς είναι αυτό που κάνουμε στα ισχία, τα γόνατα και την πλάτη μας; Τι μπορούμε να κάνουμε για να προετοιμάσουμε το σώμα μας για πρακτικές που απαιτούν αυτή τη στάση;
 

Όλες αυτές είναι ερωτήσεις που απευθύνουμε κατά καιρούς στους δασκάλους μας ή στους ίδιους μας τους εαυτούς. Θα πρέπει να κατανοήσετε ότι η γιόγκα που προέρχεται από την Ινδία ουσιαστικά προϋποθέτει ότι το άτομο είναι σε θέση να εκτελέσει τη στάση του λωτού. Στην Ινδία έχω παρατηρήσει νέους και ηλικιωμένους ανθρώπους να κάθονται στο πάτωμα σε στάση λωτού, μισού λωτού ή σε βαθύ κάθισμα. Οι στάσεις αυτές κάνουν τα γόνατα και τα ισχία να είναι έτοιμα και εκπαιδευμένα να διασταυρώνονται εντελώς. Η γιόγκα προέρχεται από μία διαφορετική κουλτούρα. Στον αντίποδα υπάρχει η καρέκλα, το γραφείο, το κάθισμα του αυτοκινήτου και γενικά ο «σύγχρονος» δυτικός πολιτισμός που δεν ευνοούν ιδιαίτερα κάτι τόσο απλό όσο το να καθίσει κανείς στο πάτωμα.
 

Τι κάνουμε, λοιπόν; Κατανοώντας τη βασική λειτουργία ορισμένων αρθρώσεων ενδεχομένως να μπορέσετε να περιορίσετε ως ένα βαθμό τον πόνο στα πόδια και στην πλάτη. Ας μελετήσουμε ορισμένα βασικά στοιχεία σχετικά με αυτές τις αρθρώσεις.
 

Στο κάθε πόδι υπάρχουν τρεις κύριες αρθρώσεις: ο αστράγαλος, το γόνατο και το ισχίο. Λειτουργούν συνεργικά και η κίνηση σε μία άρθρωση συχνά απαιτεί την κίνηση σε μία άλλη. Το γόνατο βρίσκεται στο κέντρο αυτής της αλληλοσυνδεόμενης αλυσίδας και επομένως ρυθμίζει τη λειτουργία του ποδιού ως ένα ενιαίο σύνολο. Εάν το ισχίο ή οι αστράγαλοι είναι σφιγμένα, η ένταση που δημιουργείται στο πόδι συνήθως συσσωρεύεται στο γόνατο, προκαλώντας ενδεχομένως ρήξη μηνίσκου ή γενικότερο πόνο και ενόχληση. Μπορούμε επίσης να εκμεταλλευτούμε τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί το γόνατο για να κατορθώσουμε να εστιάσουμε και να απομονώσουμε τις υπόλοιπες αρθρώσεις, ιδιαίτερα την άρθρωση του ισχίου κατά την εκτέλεση της στάσης του λωτού.
 

Καθίστε στην dandasana. Σηκώστε το αριστερό πόδι λυγισμένο και στηρίξτε τον αστράγαλο με τις παλάμες των χεριών Τώρα, χαλαρώστε την άρθρωση του ισχίου και χαμηλώστε αργά το γόνατό προς το πάτωμα. Κάνοντας όλα αυτά, εκτελείται μία πολύ σημαντική κίνηση και αυτή η κίνηση είναι μία εξωτερική περιστροφή του κάτω μέρους του ποδιού σας (κνημιαία ακρολοφία/ κνήμη), πράγμα το οποίο σημαίνει ότι το επάνω μέρος του ποδιού σας (μηρός) επίσης περιστρέφεται προς τα έξω. Ενδεχομένως να χρειαστεί να κάνετε ακόμη πιο έντονη αυτή την κίνηση εάν αισθανθείτε τράβηγμα στο εσωτερικό ή το εξωτερικό μέρος του γόνατος, ανασηκώνοντας τους κνημιαίους μύες καθώς λυγίζετε το γόνατο. Τραβήξτε τη φτέρνα προς τον αφαλό και ελάτε στη στάση του μισού λωτού. 

Σε οποιαδήποτε παραλλαγή της στάσης του λωτού, εάν αισθανθείτε υπερβολικό τράβηγμα ή πόνο, ανασηκώστε απλά το γόνατό με φορά προς το ταβάνι και ο πόνος θα υποχωρήσει. Αυτό αποτελεί ένδειξη της έντασης που δημιουργείται από μία σφιγμένη ισχιακή άρθρωση σε φάση χαλάρωσης.
Στάσεις που βελτιώνουν τις αρθρώσεις του ποδιού και των ισχίων

•    Baddha konasana
•    Upavista konasana
•    Upavesana (Γιόγκικο βαθύ κάθισμα)
•    Virasana
 

Κίνηση προς τα πάνω και προς τα εμπρός

Ίσως χρειαστεί πολύς καιρός, πιθανόν χρόνια προκειμένου να καταφέρετε τη στάση του λωτού με τρόπο που να την νιώθετε σαν μια σταθερή βάση πάνω από την οποία μπορεί να στηριχτεί και να εκταθεί η σπονδυλική στήλη. Όλες οι καθιστές στάσεις χρησιμοποιούν ως βάση τα ισχιακά κυρτώματα (το κάτω μέρος των οστών της λεκάνης που έρχεται σε επαφή με το πάτωμα όταν καθόμαστε). Η πυελική κοιλότητα (λεκάνη) ασκεί σημαντική επιρροή στη σπονδυλική στήλη, καθώς συνδέεται με το ιερό οστό (μέσω της ιερολαγόνιας άρθρωσης) που αποτελεί τη βάση της σπονδυλικής στήλης.

Η λεκάνη κλίνει προς τα εμπρός όταν το ηβικό οστό στο μπροστινό μέρος κατευθύνεται προς το πάτωμα. Κατ’ αναλογία, η λεκάνη κλίνει προς τα πίσω όταν το ηβικό οστό κινείται προς τα επάνω. Εάν η ισχιακή άρθρωση και οι αντίστοιχοι ιγνυακοί μύες στο πίσω μέρος του μηρού είναι σφιγμένοι, όταν σηκωνόμαστε από το πάτωμα η λεκάνη μας λαμβάνει μία κλίση προς τα πίσω. Εάν οι ιγνυακοί μύες είναι πιο χαλαροί, τότε η λεκάνη μας λαμβάνει ευκολότερα μία κλίση προς τα εμπρός ή περιέρχεται σε ουδέτερη θέση.

Η κλίση της λεκάνης προς τα εμπρός ή προς τα πίσω συσχετίζεται επίσης με την καμπύλη της μέσης (οσφυϊκή μοίρα). Η κλίση προς τα εμπρός αυξάνει ή τονίζει υπερβολικά αυτή την καμπύλη και η κλίση προς τα πίσω μειώνει την καμπύλη της οσφυϊκής μοίρας. Μακροπρόθεσμα, η εξαφάνιση αυτής της καμπύλης μπορεί να αποβεί επιβλαβής για την ακεραιότητα ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης και ιδιαίτερα για τους πολύ σημαντικούς και απαραίτητους μεσοσπονδύλιους δίσκους, οι οποίοι είναι συνήθως πιο επιρρεπείς σε δυσλειτουργίες. Όταν καθόμαστε στο κάθισμα του αυτοκινήτου, στην καρέκλα του γραφείου ή σε μία κοινή πολυθρόνα, σχεδόν πάντοτε αυτή η καμπύλη της οσφυϊκής μοίρας χάνεται, ενώ παράλληλα έχουμε την τάση να γέρνουμε προς τα εμπρός. Αυτό μπορείτε να το διαπιστώσετε και μόνοι σας.

Ως αποτέλεσμα της απώλειας της οσφυϊκής καμπύλης μειώνεται η ακεραιότητα και η δύναμη των μυών της πλάτης και έτσι επηρεάζεται η σπονδυλική στήλη. Εάν σε μία καθιστή θέση η λεκάνη μπορεί και κλίνει ελεύθερα προς τα εμπρός, η οσφυϊκή καμπύλη δεν χάνεται και παρατηρείται μια φυσική άνεση και ενέργεια που βοηθά το υπόλοιπο τμήμα της σπονδυλικής στήλης να παραμείνει σε μία άνετη θέση για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα. Αυτός είναι και ο λόγος που χρησιμοποιείται μία κουβέρτα ή ένα κυλινδρικό μαξιλάρι κάτω από τα οστά της λεκάνης στις καθιστές άσανα, (αλλάζει η γωνία της λεκάνης και διατηρείται η οσφυϊκή καμπύλη).

Όλες οι άσανα απαιτούν μια δυνατή και σταθερή βάση. Η padmasana ξεκινά με τα ισχιακά κυρτώματα στο πάτωμα και τα πόδια άνετα σταυρωμένα. Από αυτή τη βάση, η σπονδυλική στήλη ευθυγραμμίζεται ευκολότερα, παίρνει το φυσικό της σχήμα, και επιτυγχάνεται μεγαλύτερη άνεση, καθώς και καλύτερη ροή της ενέργειας μέσω της ομαλής και ανεμπόδιστης αναπνοής.

Με την κατάλληλη προετοιμασία και με τακτική εκτέλεση των άσανα οι αρθρώσεις των ποδιών αποκτούν μεγαλύτερο εύρος κίνησης και εσείς επιτυγχάνετε μία πιο άνετη στάση λωτού, και συνεπώς την ικανότητα να κάθεστε πιο άνετα για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα για την απόλυτη εμπειρία πρακτικής της γιόγκα, το διαλογισμό!

Οι ψοΐτες μύες: το κέντρο κίνησης του σώματός. 

Η βάση στήριξης του σώματός και η βάση για την πρακτική της γιόγκα είναι τα πόδια. Για να ενσωματώσουμε τη σωματική και την δυναμική βάση πρέπει να εξετάσουμε το κέντρο ενέργειας, κίνησης και ισορροπίας του σώματος, που εντοπίζεται κοντά στους ψοΐτες μύες, ένα ζεύγος εν τω βάθει μυών που δραστηριοποιούνται σε άσανα όπως η paschimottanasana, η navasana και επιμηκύνονται με Virabhadrasana Ι, Dhanurasana κλ.π.
 

Για να κατανοήσουμε τους ψοΐτες μύες, θα πρέπει πρώτα να περιγράψουμε τις δομές που τους περιβάλλουν.
 

Ο ψοΐτης μυς τραβάει την προσοχή και όχι άδικα. Έχει τριγωνικό σχήμα και το επάνω μέρος του ενώνεται με πέντε σπονδύλους, ξεκινώντας από τον τελευταίο θωρακικό μυ (Θ12) και καταλήγει συνήθως στον προ τελευταίο οσφυϊκό σπόνδυλο (Ο4). Έτσι, σχηματίζεται η μία πλευρά του τριγώνου. Από τα άκρα αυτής της πλευράς ξεκινούν οι άλλες δύο πλευρές, οι οποίες ενώνονται στο πίσω μέρος της κορυφής του μηριαίου οστού.
 

Επειδή ο ψοΐτης μυς έχει τριγωνικό σχήμα, τα διάφορα τμήματα του τριγώνου μπορούν να έχουν διαφορετική επίδραση στη σπονδυλική στήλη και συνεπώς στο σώμα. Συνήθως, όταν περιγράφουμε έναν μυ και τη λειτουργία του αναφερόμαστε στο οστό το οποίο κινεί, που στην προκειμένη περίπτωση είναι το μηριαίο οστό. Ο ψοΐτης μυς εισέρχεται στην εσωτερική πλευρά του μηριαίου οστού. Εφόσον οι αρθρώσεις κινούνται, οποιαδήποτε άρθρωση διασταυρώνεται με τον ψοΐτη μυ είναι δυνατό να κινηθεί από αυτόν το μυ. Με τη σπονδυλική στήλη να παραμένει συνήθως σταθερή, ο ψοΐτης μυς επιτρέπει την κάμψη της ισχιακής άρθρωσης, όπως για παράδειγμα κατά την εκτέλεση μίας στάσης επίκυψης. Τι θα συμβεί εάν σταθεροποιήσουμε το μηριαίο οστό; Μπορεί ο ψοΐτης μυς να κινήσει τη σπονδυλική στήλη;
 

Εάν σταθεροποιήσουμε το μηριαίο οστό, το επάνω μισό του τριγώνου είναι δυνατό να τραβήξει τη σπονδυλική στήλη προς τα κάτω και προς τα εμπρός, καθώς ενώνεται με τον τελευταίο θωρακικό σπόνδυλο. Το κάτω μισό του ψοΐτη μυ τραβάει τη σπονδυλική στήλη κυρίως προς τους οσφυϊκούς σπονδύλους και συνεπώς τους κατευθύνει προς τα κάτω και προς τα εμπρός, με αποτέλεσμα η λεκάνη να λαμβάνει μία κλίση προς τα εμπρός και προς τα κάτω. Αυτό σε ορισμένες περιπτώσεις γίνεται αντιληπτό ως λόρδωση. Εάν σταθείτε σε όρθια θέση και πιέσετε τη λεκάνη σας προς τα κάτω και προς τα εμπρός πιθανώς να αντιληφθείτε πόσο πολύ κονταίνει το κάτω μέρος της πλάτης σας. Μήπως σας πονάει η πλάτη σας;
 

Τι σχέση έχει ο ψοΐτης μυς με την πρακτική της γιόγκα; Ίσως ο πιο σημαντικός του ρόλος να είναι η εμπλοκή του σε όλες τις παραλλαγές των κάμψεων προς τα πίσω, όπως η Bhujangasana (στάση της κόμπρας), η Dhanurasana (στάση του τόξου), η Ustrasana (στάση της καμήλας), κατά τις οποίες τεντώνουμε και διευρύνουμε το μπροστινό μέρος του σώματός μας, αποκτώντας μία εντελώς διαφορετική στάση σώματος από αυτή που έχουμε όλη την υπόλοιπη ημέρα ενώ καθόμαστε, οδηγούμε, εργαζόμαστε στον υπολογιστή, κ.λπ.. Ένας σφιγμένος ψοΐτης μυς, σε συνδυασμό και με άλλους μύες, καθιστά την εκτέλεση των κάμψεων προς τα πίσω ιδιαίτερα δύσκολη. Στις κάμψεις προς τα πίσω, μία καλή ιδέα είναι να πιέζετε προς τα μέσα το ουραίο οστό (η αντίθετη κίνηση από αυτήν που περιγράφεται παραπάνω). Με αυτόν τον τρόπο επιμηκύνεται το κάτω μέρος της πλάτης. Η γιόγκα δεν είναι παρά η επιμήκυνση, το τέντωμα του σώματος, και αυτό ακριβώς θα πρέπει να κάνετε όπου μπορείτε στις στάσεις σας.
 

Εκτός από τις κάμψεις προς τα πίσω, ο ψοΐτης μυς εμπλέκεται και στις κάμψεις προς τα εμπρός και ωθεί το σώμα προς τα κάτω και προς τα εμπρός. Τις περισσότερες φορές οι άνθρωποι βασίζονται στα χέρια τους για να επιτύχουν την ώθηση προς τα εμπρός. Επειδή ο ψοΐτης μυς βοηθά επίσης στον έλεγχο της ισορροπίας, εμπλέκεται σε κάθε όρθια στάση, σταθεροποιώντας το επάνω και το κάτω μισό του σώματος. Σε γενικές γραμμές, το κέντρο βάρους μας εντοπίζεται στο επάνω μέρος του ιερού οστού μας και ο ψοΐτης μυς απλώς τυγχάνει να διέρχεται και από τις δύο πλευρές αυτού του οστού, βοηθώντας έτσι στον έλεγχο της ισορροπίας γύρω από το κέντρο βάρους μας, από το οποίο και προέρχεται κάθε κίνησή μας.

10 σημαντικοί λόγοι για να κάνετε γιόγκα μια ζωή...

 10 ΣΗΜΑΝΤΙΚΟΙ ΛΟΓΟΙ ΓΙΑ ΝΑ ΚΑΝΕΤΕ ΓΙΟΓΚΑ ΜΙΑ ΖΩΗ...

Τις μαρτυρίες των γιόγκι σε ό,τι αφορά τα οφέλη της γιόγκα στην υγεία και τη φυσική κατάσταση επιβεβαιώνει τώρα και η επιστήμη! Δοκιμάστε τη γιόγκα και ανακαλύψτε τα οφέλη της στο σώμα, το πνεύμα και την ψυχή...

1.        ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟ ΑΓΧΟΣ: διευκολύνοντας το χαλάρωμα, η γιόγκα βοηθάει στη μείωση της κορτιζόλης, της ορμόνης του στρες, βοηθώντας το σώμα να καταπολεμήσει το άγχος. Μεταξύ άλλων, η γιόγκα ρίχνει την πίεση και τον καρδιακό ρυθμό, βελτιώνει την πέψη, τονώνει το ανοσοποιητικό σύστημα, ενώ μειώνει τα συμπτώματα του στρες, της κατάθλιψης, της κόπωσης, του άσθματος και της αϋπνίας.

2.        ΑΝΑΚΟΥΦΙΣΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΠΟΝΟ: μελέτες αποδεικνύουν ότι η πρακτική των άσανα, του διαλογισμού ή συνδυασμός και των δύο απαλύνει τους πόνους σε άτομα που πάσχουν από καρκίνο, σκλήρυνση κατά πλάκας, αυτοάνοσες ασθένειες και υπέρταση, καθώς και σε όσους υποφέρουν από αρθρίτιδα, πόνους στην πλάτη και τον αυχένα και άλλες χρόνιες παθήσεις. Ακόμη και ο συναισθηματικός πόνος έχει αναφερθεί ότι απαλύνεται με την εξάσκηση στη γιόγκα.

3.        ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΗΣ ΑΝΑΠΝΟΗΣ: η γιόγκα μάς διδάσκει να παίρνουμε πιο αργές, βαθιές αναπνοές, με αποτέλεσμα η λειτουργία των πνευμόνων να βελτιώνεται, το σώμα να ανταποκρίνεται καλύτερα στο χαλάρωμα και τα επίπεδα οξυγόνου στο σώμα να αυξάνονται.

4.        ΕΥΛΥΓΙΣΙΑ: η γιόγκα βοηθάει στη βελτίωση της ευλυγισίας και κινητικότητας του σώματος, αυξάνοντας το εύρος της κίνησης και μειώνοντας τον πόνο και τις ενοχλήσεις. Πολλοί, στο πρώτο μάθημα γιόγκα δεν μπορούν να φτάσουν τα δάχτυλα των ποδιών τους. Σιγά-σιγά όμως αρχίζουν να χρησιμοποιούν τους σωστούς μυς και με τον καιρό, οι σύνδεσμοι, οι τένοντες και οι μύες επιμηκύνονται, ενώ αυξάνεται η ελαστικότητά τους, με αποτέλεσμα ο ασκούμενος να μπορεί να προσεγγίσει ολοένα και περισσότερες άσανα. Και καθώς στη γιόγκα δίνεται έμφαση στη σωστή ευθυγράμμιση του σώματος, σταδιακά επιτυγχάνεται καλύτερη στάση σώματος. Παράλληλα, ανακουφίζει από τους πόνους και τα προβλήματα της πλάτης, του αυχένα, των κλειδώσεων και των μυών.

5.        ΕΝΔΥΝΑΜΩΣΗ: με την εξάσκηση στις άσανα, το σώμα χρησιμοποιεί κάθε μυ, βοηθώντας στην ενδυνάμωση όλου του σώματος. Και καθώς οι άσανα δυναμώνουν το σώμα, παράλληλα προσφέρουν ανακούφιση από τη μυική ένταση.

6.        ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΥ ΒΑΡΟΥΣ: ακόμη και τα λιγότερο δυναμικά στυλ γιόγκα βοηθούν το σώμα να κοντρολάρει το βάρος, μειώνοντας τα επίπεδα κορτιζόλης, καίγοντας τις παραπανίσιες θερμίδες και μειώνοντας το στρες. Παράλληλα, η γιόγκα ενθαρρύνει έναν υγιή τρόπο διατροφής και προσφέρει έντονη αίσθηση ευεξίας και αυτοεκτίμησης.

7.        ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ: με την εξάσκηση στις άσανα, η γιόγκα βοηθάει στη βελτίωση της κυκλοφορίας του αίματος, μεταφέροντας πιο αποτελεσματικά οξυγονωμένο αίμα στα κύτταρα όλου του σώματος.

8.        ΚΑΡΔΙΟΑΓΓΕΙΑΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ: ακόμη και η πιο ήπια γιόγκα παρέχει καρδιοαγγειακά οφέλη, καθώς ξεκουράζει την καρδιά, αυξάνει την αντοχή και βελτιώνει τη λήψη οξυγόνου στη διάρκεια της εξάσκησης.

9.        ΕΣΤΙΑΣΗ ΣΤΟ ΠΑΡΟΝ: η γιόγκα βοηθάει να εστιάζουμε στο παρόν, να αποκτάμε επίγνωση και ισορροπία μεταξύ σώματος και νου, ενώ θέτει τις βάσεις για βελτίωση της συγκέντρωσης, του συγχρονισμού, των αντανακλαστικών και της μνήμης.

10.    ΕΣΩΤΕΡΙΚΗ ΓΑΛΗΝΗ: η διαλογιστική πλευρά της γιόγκα βοηθάει να φτάσει κανείς σε ένα πιο πνευματικό, πιο ικανοποιητικό κομμάτι της ζωής. Πολλοί θεωρούν την εσωτερική γαλήνη και ισορροπία τον βασικότερο λόγο για τον οποίο η γιόγκα αποτελεί σημαντικό κομμάτι της καθημερινότητάς τους.

Τα κάτω άκρα

Η ποδοκνημική και ο άκρος πους

Στα περισσότερα θηλαστικά, το βάρος του σώματος κατανέμεται και στα τέσσερα πόδια. Δεδομένου ότι οι άνθρωποι εξελίχθηκαν και έγιναν δίποδα, ο άκρος πους ανέλαβε μια δύσκολη διπλή λειτουργία: Να σηκώνει το βάρος όλου του σώματος και να πραγματοποιεί τις σύνθετες κινήσεις που είναι απαραίτητες για το περπάτημα, το τρέξιμο, τη γιόγκα και τις τόσες δραστηριότητες του κάθε ατόμου. Αυτό απαιτεί τόσο δύναμη όσο και ευκινησία.

Ο άκρος πους περιλαμβάνει 26 οστά, 31 αρθρώσεις και 20 ενδογενείς μύες.

Οστά

    1. Κνήμη
    2. Περόνη
    3. Αστράγαλος
    4. Πτέρνα
    5. Πρόσθια οστά του ταρσού (5)
    6. Μετατάρσια (5)
    7. Φάλαγγες (14)

Τα πόδια μπορούν και προσαρμόζονται στο ανάγλυφο του εδάφους λόγω της αλληλεπίδρασης αυτών των 26 οστών των 31 αθρώσεων και των 20 μυών και στη συνέχεια μεταφέρουν τη δύναμη στο υπόλοιπο σώμα μέσω των αρθρώσεων των αστραγάλων με τρόπο ώστε να διατηρούμε την ισορροπία μας.

Τα πόδια είναι η βάση επειδή αυτά έρχονται σε άμεση επαφή με το έδαφος, το οποίο σε γενικές γραμμές δεν μεταβάλλεται, ιδιαίτερα κατά την πρακτική της γιόγκα. Όταν η βάση δεν είναι σταθερή, τότε οτιδήποτε βρίσκεται από πάνω της είναι δυνατό να καταρρεύσει. Απτό παράδειγμα αποτελούν τα θεμέλια, δηλαδή το στήριγμα, ενός σπιτιού. Εάν τα θεμέλια τοποθετηθούν ανομοιόμορφα ή η μία πλευρά βρίσκεται χαμηλότερα από την άλλη, πιστεύετε ότι τα παράθυρα ή η πόρτα του σπιτιού θα κλείνουν σωστά;

Δυστυχώς σήμερα το πόδι υπόκειται σε πολλές ασυνήθιστες πιέσεις π.χ. σκληρά πεζοδρόμια, παπούτσια που δεν εφαρμόζουν καλά, ψηλά τακούνια κ.λπ. που μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την κακή λειτουργία ή την παραμόρφωσή του.

Το σημείο του ποδιού που πατά στο έδαφος δεν είναι επίπεδο. Η δομική διάταξη των οστών, των συνδέσμων και των τενόντων στον άκρο πόδα έχει σαν αποτέλεσμα τρεις καμάρες (τόξα). Οι καμάρες αυτές είναι σημαντικές γιατί δίνουν στο πόδι σταθερότητα, απορροφούν τους κραδασμούς, κατανέμουν το βάρος του σώματος και προσαρμόζουν το σχήμα του πέλματος στις επιφάνειες που συναντά κατά το περπάτημα, τη γιόγκα και τις άλλες δραστηριότητες.

Όταν ένα άτομο στέκεται όρθιο, το βάρος του σώματος κατανέμεται κυρίως σε τρία σημεία: Το οπίσθιο κάτω όγκωμα της πτέρνας λαμβάνει το περισσότερο βάρος. Το δεύτερο σημείο που λαμβάνει μεγάλο βάρος είναι η κεφαλή του 1ου μεταταρσίου (βάση του μεγάλου δακτύλου), ένα σχετικά ογκώδες οστό. Το τρίτο σημείο, η κεφαλή του 5ου μεταταρσίου (βάση του μικρού δακτύλου) στηρίζει το λιγότερο βάρος.

Φυσικά, σχεδόν όλοι γνωρίζουμε την έσω καμάρα (έσω χείλος) στο εσωτερικό του πέλματος, ωστόσο υπάρχουν άλλες δύο. Η έξω καμάρα (έξω χείλος) που βρίσκεται στην εξωτερική πλευρά του ποδιού, δεν είναι τόσο ψηλή όσο η έσω. Αν και φαίνεται καθαρά στο σκελετό δεν είναι εμφανής σε όλο το πόδι επειδή ο χώρος κάτω από την καμάρα καταλαμβάνεται από μυς. Το έξω χείλος είναι αυτό που έρχεται σε επαφή με το έδαφος ενώ το έσω χείλος όχι. Η έξω καμάρα συμμετέχει περισσότερο στη στήριξη του βάρους ενώ η έσω καμάρα συμμετέχει περισσότερο στην προώθηση. Η τρίτη καμάρα λέγεται εγκάρσια και εκτείνεται κατά μήκος της βάσης των δακτύλων και είναι πιο εμφανής στο μέσο των μεταταρσίων και όπως θα περίμενε κανείς είναι υψηλότερη στην έσω πλευρά από ότι στην έξω.

Έχετε παρατηρήσει ποτέ ότι το πέλμα σας απλώνει όταν στηρίζετε το βάρος σας σε αυτό; αυτός είναι και ο λόγος που υπολογίζουμε το νούμερο παπουτσιού όταν στεκόμαστε όρθιοι, επειδή το πέλμα επιμηκύνεται ελαφρώς ανάμεσα στις δύο προαναφερθείσες καμάρες και φαρδαίνει κατά μήκος της τρίτης.

Ουσιαστικά, στεκόμαστε πάνω σε ένα τρίγωνο, του οποίου η μία κορυφή βρίσκεται στη βάση του μεγάλου δακτύλου, η άλλη στη βάση του μικρού δακτύλου και η τρίτη στη φτέρνα. Αν ενώσουμε αυτές τις τρεις κορυφές προκύπτει όντως ένα τρίγωνο. Αν τώρα ενώσουμε αυτές τις τρεις κορυφές με το επάνω μέρος της άρθρωσης του αστραγάλου δημιουργείται μία πυραμίδα και αυτό αποτελεί μία πολύ σταθερή δομή πάνω στην οποία μπορούμε να στηριχτούμε.

Οι καμάρες έχουν 3 χαρακτηριστικά στοιχεία, εκ των οποίων τα δύο είναι η οστική δομή, οι σύνδεσμοι και οι συνδετικοί ιστοί και το τρίτο είναι οι μύες που βρίσκονται στο εμπρός, το πίσω και τα πλαϊνά μέρη της κνήμης. Όλα αυτά μαζί διατηρούν τις καμάρες. Σε περίπτωση που παρουσιαστεί κάποιο πρόβλημα σε κάποια από αυτές τις δομές, οι καμάρες μπορεί να καταρρεύσουν και τα «παράθυρα» (δηλ. οι ώμοι, οι γοφοί, τα πλευρά, κ.λπ.) να σταματήσουν να λειτουργούν σωστά.

Υπάρχουν δύο ιδιαίτερα σημαντικοί μύες που περιβάλλουν το πέλμα, οι οποίοι είναι καλά συνδεδεμένοι στην καμάρα, στο εσωτερικό του πέλματος. Τυλίγονται γύρω από το πέλμα όπως ο αναβολέας της σέλας ενός αλόγου. Πράγματι, αποκαλούνται «ο ανατομικός αναβολέας».

Οι δύο μύες είναι ο πρόσθιος κνημιαίος και ο μακρός περονιαίος.

Ο πρώτος από αυτούς τους δύο μύες (πρόσθιος κνημιαίος) εκφύεται από τον έξω κόνδυλο και την άνω έξω επιφάνεια της κνήμης και καταφύεται στο έσω σφηνοειδές (κάτω έσω επιφάνεια) και στη βάση του 1ου  μεταταρσίου.

Ο δεύτερος μυς (μακρός περονιαίος) εκφύεται από την κεφαλή και την άνω έξω επιφάνεια της περόνης. Ο τένοντάς του ακολουθεί μια περίπλοκη οδό, περνά πίσω από την εξωτερική προεξοχή του αστραγάλου, συνεχίζει κάτω από το πέλμα όπου και συναντά τον πρόσθιο κνημιαίο στην βάση του 1ου μεταταρσίου. Αυτοί οι δύο μύες μαζί βοηθούν το πέλμα να διατηρεί την ισορροπία του και ευθύνονται για το πόσο μεγάλη η μικρή είναι η καμπύλη της καμάρας όταν στέκεστε. Υπάρχουν και άλλοι μύες που καθορίζουν την καμπύλη της καμάρας, αλλά, για την ώρα, ας εστιάσουμε σε αυτούς τους δύο.

Σταθείτε σε Tadasana και εντοπίστε πώς κατανέμεται το βάρος στα πόδια σας. Ενδεχομένως το βάρος να πέφτει περισσότερο στις φτέρνες ή στα δάχτυλα. Δεν χρειάζεται να διαπιστώσετε επακριβώς ποιο σημείο επιβαρύνεται περισσότερο, απλώς συνειδητοποιήστε το βάρος σας. Υπάρχουν ορισμένοι τρόποι για να ενεργοποιήσετε τις καμάρες των ποδιών, ένας εκ των οποίων είναι να ανασηκώσετε απλώς τα δάχτυλά των ποδιών. Ένας άλλος τρόπος, είναι να εστιάσετε στη βάση του μεγάλου δαχτύλου πιέζοντάς τη στο έδαφος, ενώ ταυτόχρονα πιέζετε προς τα κάτω το έξω και πίσω μέρος της φτέρνας. Ενώ κάνετε αυτή την κίνηση, φέρτε την προσοχή σας στο εσωτερικό μέρος του ποδιού σας, στο εσωτερικό μέρος των μηρών και συνεχίστε προς τα επάνω μέσω του ψοΐτη μυ.

Ας μελετήσουμε την Virabhadrasana Ι. Και τα δύο πέλματα στηρίζονται στο πάτωμα, επομένως η προσοχή εστιάζεται και στις δύο καμάρες των ποδιών. Για το μπροστινό πόδι, πάντα μας υποδεικνύουν ότι το γόνατο πρέπει να βρίσκεται πάνω από τον αστράγαλο, αλλά ας αγνοήσουμε για λίγο αυτή την οδηγία και ας στρέψουμε το γόνατο ελαφρά προς τα μέσα. Παρατηρήστε προσεκτικά τι συμβαίνει στην καμάρα του μπροστινού ποδιού. Βλέπετε ότι η καμπύλη της καμάρας καταρρέει; Το πίσω πόδι είναι το μέρος που μπορεί να στηρίζεστε με το μισό πόδι στο πάτωμα και μάλιστα όχι το εξωτερικό μισό. Αλλάξτε αυτή την οδηγία για να κινητοποιήσετε σε αυτή τη στάση την καμάρα. Πιέστε τη βάση του μεγάλου δακτύλου και το πίσω και έξω τμήμα της φτέρνας και παρατηρήστε πως η καμπύλη της καμάρας μεγαλώνει. 

Για να μελετήσετε με αυτόν τον τρόπο πώς διαμορφώνεται η καμπύλη της καμάρας του ποδιού, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ των μυών που περιγράφονται παραπάνω. Εφαρμόστε αυτές τις απλές οδηγίες στις όρθιες στάσεις, αναπτύξτε μια σταθερή βάση και θα διαπιστώσετε ότι η στάση σας θα είναι πολύ πιο σταθερή και λειτουργική.

Aparigraha

  
Aparigraha: 

 (Μη προσκόλληση, μη κτητικότητα, μη πλεονεξία, μη φιλαργυρία, μη επιθμία των όσων ανήκουν στους άλλους, απάρνηση κάθε περιττού αποκτήματος).

Θυμάμαι όταν τα παιδιά μου ήταν μικρά και πήγαινα να τα πάρω από τον παιδικό σταθμό. Όσο καλά και να περνούσαν, όσες λαχταριστές λιχουδιές και να υπήρχαν μπροστά τους και όσα παιχνίδια και να είχαν για να περιεργαστούν ή καινούριους φίλους για να παίξουν, μόλις έμπαινα στην αίθουσα παρατούσαν τα πάντα και έτρεχαν κατευθείαν στην αγκαλιά μου. Τίποτα δεν ήταν πιο σημαντικό γι' αυτά από εμένα. Καθώς, όμως, μεγάλωναν, τα παιχνίδια άρχισαν να γίνονται όλο και πιο ενδιαφέροντα γι' αυτά, ώσπου κάποιες φορές με αγνοούσαν τελείως.

Όπως και τα μικρά παιδιά, ζούμε σε έναν κόσμο όπου υπάρχουν σε αφθονία οι κάθε είδους απολαύσεις, τα παιχνίδια και οι φίλοι. Σκοπός της ύπαρξής τους είναι να τα απολαμβάνουμε μεν, αλλά να μην αντικαθιστούμε ποτέ με αυτά Αυτόν που μας τα προσφέρει. Η Aparigraha μας καλεί να απολαύσουμε τη ζωή, αλλά ταυτόχρονα να είμαστε πάντοτε σε θέση να παρατήσουμε ανά πάσα στιγμή τα πάντα και να τρέξουμε στις ανοιχτές αγκάλες του Θείου. Εάν προτιμήσουμε να παίξουμε με τα παιχνίδια μας, τότε έχουμε χάσει το στόχο.

Η Aparigraha, ή μη κτητικότητα, μπορεί επίσης να ερμηνευθεί ως μη προσκόλληση, μη πλεονεξία, μη εξάρτηση, μη δέσμευση και μη ζηλοφθονία. Μπορούμε απλά να την εκλάβουμε ως τη δυνατότητα να μπορούμε να «αφήνουμε κάτι πίσω μας». Οι Ινδοί ασκητές (sadhus) αναγνωρίζουν πόσο εύκολο είναι να προσκολλάται κανείς στα υλικά αγαθά αυτού του κόσμου. Οι sadhus φορούν πορτοκαλί ενδυμασίες και απαρνιούνται όλες τις γήινες απολαύσεις υπέρ του Θείου. Περνούν τον περισσότερο χρόνο τους στα δάση, μακριά από πειρασμούς που θα μπορούσαν να γίνουν γι’ αυτούς πιο δελεαστικοί από τη Θεϊκή συντροφιά. Παρόλο που αυτό αποτελεί ένα ακραίο παράδειγμα, δεν παύει να αντιπροσωπεύει έναν τρόπο αποτίναξης του ζυγού της κτητικότητας.

Για όλους εμάς που επιλέγουμε να υπάρχουμε ενεργά σε αυτόν τον κόσμο, το να αγαπάμε και να ζούμε τη ζωή μας χωρίς προσκόλληση σε ότι μας περιβάλλει δεν είναι εύκολη υπόθεση. Όταν αισθανθούμε την ολοκλήρωση μέσα από την αγάπη που μοιραζόμαστε με έναν άνθρωπο, την απόλαυση ενός υπέροχου γεύματος, την αναγνώριση της δουλειάς μας, εύκολα μας δημιουργείται η επιθυμία να μείνουμε προσκολλημένοι σε αυτές τις στιγμές και να μην τις αφήσουμε πίσω μας. Δεν είναι καθόλου δύσκολο να πέσουμε στην παγίδα και να αρχίσουμε να αναζητούμε ξανά και ξανά την ίδια ικανοποίηση και ολοκλήρωση μέσα από τα ίδια πράγματα. Ωστόσο, η φύση των πραγμάτων είναι να αλλάζουν και εάν δεν τα αφήνουμε να αλλάξουν ή δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να προχωρήσει, αρχίζουν να μας απογοητεύουν και οι προσπάθειές μας να μείνουμε πίσω μάς μαραζώνουν και μας κάνουν δυστυχισμένους. Ό,τι προσπαθούμε να κατακτήσουμε στο τέλος μας κατακτά εκείνο.

Πώς, όμως, μπορούμε να προχωρήσουμε σε αυτή τη ζωή με βαθιές αγάπες και ουσιαστικές δεσμεύσεις χωρίς να μείνουμε προσκολλημένοι; Το παράδειγμα της εισπνοής και της εκπνοής, ο συγχρονισμός των ακροβατών και ένα αρχαίο είδος παγίδας πιθήκων μπορεί να μας δώσει μία ιδέα για το πώς μπορούμε να αφήνουμε πίσω μας πράγματα και καταστάσεις και όχι να προσκολλούμαστε σε αυτά.

Η Apparigraha μάς προσκαλεί να αφήσουμε τα πάντα πίσω μας και να πάρουμε μία μικρή αποσκευή στο ταξίδι της ζωής μας, χωρίς να χάσουμε το ενδιαφέρον μας για τους δικούς μας ανθρώπους και χωρίς να σταματήσουμε να απολαμβάνουμε την καθημερινότητά μας.

Η αναπνοή ως δάσκαλος
Πώς θα ήταν τα πράγματα εάν εμπιστευόμασταν τη ζωή όπως εμπιστευόμαστε την αναπνοή; Τι θα συνέβαινε εάν μπορούσαμε να αντλήσουμε την ουσία από μία στιγμή και έπειτα να την αφήσουμε πίσω μας μία για πάντα, όντας πεπεισμένοι ότι θα έρθουν και άλλες στιγμές με ουσία;

Όπως ακριβώς η αναπνοή μάς δίνει ουσιαστική πνοή ζωής, έτσι και η ζωή μάς δίνει την απαραίτητη δύναμη να συνεχίσουμε μέσα από τις διάφορες εκφάνσεις της: οικογένεια, σχέσεις, καθημερινότητα, που γεννούν τα πιστεύω, τις στάσεις που υιοθετούμε και την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας. Η ζωή μάς τροφοδοτεί με αυτή τη δύναμη μέχρι που έρχεται η στιγμή που προσκολλούμαστε σε αυτά τα πράγματα, τις περισσότερες φορές ασυναίσθητα, και έπειτα αρχίζουμε να επιβαρύνουμε τους εαυτούς μας με προσδοκίες, απόψεις, κριτικές και απογοητεύσεις, και όλα αυτά επειδή ξεχνάμε να δείξουμε λίγη εμπιστοσύνη στη ζωή, να πάρουμε μία βαθιά ανάσα και να τα αφήσουμε όλα πίσω μας.

Όπως η αναπνοή όταν την κρατάμε για πολλή ώρα, έτσι και όλα αυτά που αποτελούν την κινητήριο δύναμή μας μπορούν να γίνουν τοξικά και να δηλητηριάσουν τον οργανισμό μας.

Η Aparigraha μας προσκαλεί σε μία θεϊκή πρακτική, όπου μπορούμε να ζήσουμε μία πραγματική εμπειρία οικειότητας, να γευτούμε τη στιγμή και στη συνέχεια να βρούμε τη δύναμη να την αφήσουμε πίσω μας και να επιτρέψουμε στην επόμενη να έρθει. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο αναπτύσσόμαστε και εξελισσόμαστε σαν άτομα, και πλησιάζουμε περισσότερο προς αυτό που είμαστε ικανοί να είμαστε. Έχω στο σπίτι μου ένα υπέροχο πιάνο που μου αρέσει να παίζω. Όμως, όταν έρχεται η ώρα του φαγητού δεν κουβαλάω μαζί μου το πιάνο στην τραπεζαρία. Τι να το κάνω τόσο βάρος στις πλάτες μου;

Ωστόσο, συχνά κουβαλάμε ένα αντίστοιχο βάρος στις πλάτες μας και προσπαθούμε να σκαρφιστούμε κάθε πιθανό τρόπο να βρούμε κάποιο είδος μονιμότητας, κάτι για να κρατηθούμε πάνω του. Αλλά η φύση της φιλοσοφίας της Aparigraha είναι η προσωρινότητα. Τα πάντα αλλάζουν. Τίποτε δεν μένει το ίδιο. Εάν επιστρέψουμε και πάλι στο παράδειγμα της αναπνοής και φέρουμε στο νου μας την κοιλιά που φουσκώνει και ξεφουσκώνει κατά την εισπνοή και την εκπνοή μπορούμε να αντιληφθούμε πλήρως αυτή την παροδικότητα των πάντων.

Μετέωροι στο κενό
Όπως κατά την πλήρη εκπνοή, έτσι και ο ακροβάτης για μία στιγμή βρίσκεται μετέωρος στο κενό. Από όσο μπορώ να αντιληφθώ, αυτό που πρέπει να κάνει είναι να αφήσει τη μία μπάρα από τα χέρια του και να περιμένει μετέωρος στο κενό να έρθει η επόμενη για να κρατηθεί και να συνεχίσει το νούμερό του. Εάν συνεχίσει να κρατιέται από τη μία μπάρα ή τεντωθεί για να πιάσει την επόμενη, θα χάσει το συγχρονισμό του και θα πέσει. Αντίθετα, πρέπει να αφήσει εντελώς τη μπάρα που κρατάει, έτσι ώστε να είναι έτοιμος να πιάσει την αιωρούμενη μπάρα που έρχεται προς το μέρος του, δείχνοντας εμπιστοσύνη στο συγχρονισμό της αιωρούμενης μπάρας και όχι στη δική του προσπάθεια να τη φτάσει.

Δεν είμαι ακροβάτης, αλλά η εμπειρία μου στο να αφήνω πίσω μου πράγματα είναι κάτι ανάλογο με το να αιωρείσαι στο κενό χωρίς να έχεις από κάπου να πιαστείς. Σε κάνει να νιώθεις πρωτόπειρος, γυμνός, ευάλωτος και έξω από τα νερά σου. Σίγουρα, θα προτιμούσα να αφήνω πίσω μου πράγματα και καταστάσεις όταν είμαι σίγουρη γι' αυτό που πρόκειται να έρθει. Και όταν πλέον θα τα έχω αφήσει όλα πίσω μου, θέλω με κάποιον τρόπο να κρατήσω ένα παραθυράκι ανοιχτό μήπως και το μετανιώσω και τα θέλω ξανά πίσω. Το να αφήνεις κάτι ολοκληρωτικά πίσω σου είναι σαν να αιωρείσαι στο κενό.

Η πρακτική της μη εξάρτησης παρέχει τόση ελευθερία όση και η αιώρηση κατά τη μετάβαση από τη μία μπάρα στην άλλη, χωρίς προσπάθεια και με τέλειο συγχρονισμό και πλήρη εμπιστοσύνη στην αιωρούμενη μπάρα. Κάθε είδους προσκόλληση και εμμονή στο παρελθόν, στην προσπάθειά μας να διατηρήσουμε ένα αίσθημα ασφάλειας, θα αποβεί μοιραία για την πνευματική μας εξέλιξη και τη φυσική πορεία της ζωής μας.

Αφήνοντας τη μπανάνα
Έχω πραγματικά εντυπωσιαστεί από μία αρχαία παγίδα πιθήκων στην Ινδία. Όπως και τα παραδείγματα της αναπνοής και του ακροβάτη, αυτή η παγίδα μας βοηθά να αντιληφθούμε πόσο προσκολλημένοι παραμένουμε στα αντικείμενα της καθημερινότητάς μας και πόσο καταστροφικό μπορεί να αποβεί αυτό για τη ζωή μας. Σε αυτό το είδος παγίδας πιθήκων χρησιμοποιούνται μικρά κλουβιά με στενά κάγκελα και τοποθετείται μία μπανάνα στο εσωτερικό τους. Οι πίθηκοι πλησιάζουν, περνούν το χέρι τους μέσα από τα κάγκελα, αρπάζουν τη μπανάνα και αρχίζουν τη μάταιη προσπάθειά τους να περάσουν το κλειστό χέρι τους και τη μπανάνα μέσα από τα κάγκελα. Και τότε παρατηρείται το εξής εκπληκτικό: τη στιγμή που καταφθάνουν οι κυνηγοί πιθήκων, οι πίθηκοι είναι εντελώς ελεύθεροι. Δεν υπάρχει τίποτα να τους εμποδίσει από το να τρέξουν μακριά, καθώς νιώθουν τον κίνδυνο να πλησιάζει. Το μόνο που πρέπει να κάνουν είναι να αφήσουν τη μπανάνα. Αντί αυτού, όμως, αρνούνται να αφήσουν τη μπανάνα και εύκολα πέφτουν στα χέρια των κυνηγών.

Οι «μπανάνα» για εμάς είναι οτιδήποτε περιμένουμε να μας προσφέρει την ίδια ικανοποίηση και ολοκλήρωση για δεύτερη και τρίτη φορά. Όταν περιμένουμε τον/τη σύζυγό μας να μας κάνει να αισθανθούμε το ίδιο υπέροχα όπως το προηγούμενο βράδυ, όταν περιμένουμε ένα δείπνο να είναι τόσο απολαυστικό όσο την προηγούμενη φορά ή όταν περιμένουμε να μας αναγνωρίζουν σαν άτομα και προσωπικότητες όπως συνέβη χθες και προχθές, τότε πράγματι κυνηγάμε το ίδιο αποτέλεσμα που μας κάνει να αισθανόμαστε καλά και «δεν αφήνουμε τη μπανάνα» για να τρέξουμε και να σωθούμε. Οι προσδοκίες μας μάς ρίχνουν στην παγίδα, μας κρατούν δέσμιους και συχνά μας προκαλούν δυσφορία.

Οι προσδοκίες μας μάς κρατούν δέσμιους και συχνά μας προκαλούν δυσφορία. Παρόλα αυτά εμείς εξακολουθούμε να μένουμε προσκολλημένοι στις ασφαλείς επιλογές μας και απαρνιόμαστε την ελευθερία μας.

Η εικόνα του πιθήκου που επιμένει να κρατά τη μπανάνα είναι η πραγματικότητα όλων όσων παραμένουν προσκολλημένοι σε πράγματα, συναισθήματα και στιγμές. Ουσιαστικά, τίποτα δεν μας κρατάει πίσω. Όπως και οι πίθηκοι, είμαστε εντελώς ελεύθεροι. Αντίθετα, όμως, αντί για την ελευθερία μας επιλέγουμε τις εμμονές και την πλεονεξία. Για να επιλέξουμε την ελευθερία μας, το μόνο που χρειάζεται είναι να «αφήσουμε τη μπανάνα». Αντί αυτού, φτιάχνουμε μόνοι μας την παγίδα και πέφτουμε σε αυτή. Ό,τι έχουμε κατακτήσει, αρχίζει να μας κατακτά εκείνο. Όπως γίνεται αντιληπτό από το ακόλουθο παράδειγμα, παγίδα μπορεί να είναι και μία εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας στην οποία συνεχίζουμε να επιμένουμε.

Ό,τι κυριεύουμε, μας κυριεύει
Έπειτα από ένα δύσκολο διαζύγιο από έναν γάμο με δύο μικρά παιδιά, αποφάσισα την ίδια στιγμή ότι δεν χρειάζομαι πλέον κανέναν στη ζωή μου. Ασυναίσθητα, αυτή η απόφαση άρχισε να επιδρά πάνω μου με έναν πρωτόγνωρο τρόπο: αρνιόμουν να ζητήσω ή να δεχθώ βοήθεια όταν μου προσφερόταν. Αρνιόμουν να αφήσω τον εαυτό μου να κουραστεί ή να ξεκουραστεί. Αρνιόμουν να είμαι οτιδήποτε άλλο εκτός από ένα «ακατανίκητο» ον. Δεν θα επέτρεπα ποτέ στον εαυτό μου να ξαναβρεθεί σε τόσο ευάλωτη θέση.

Χρειάστηκε να περάσουν μερικές δεκαετίες για να αρχίσω να αντιλαμβάνομαι τις ολέθριες συνέπειες που η εμμονή μου σε αυτή την εικόνα για τον εαυτό μου είχε στη ζωή μου. Εξαντλούσα τον εαυτό μου και όλους τους ανθρώπους που με περιέβαλλαν. Δεν μπορούσα να το σταματήσω γιατί πίστευα ότι εάν το κάνω μπορεί να αισθανθώ και πάλι αβοήθητη. Επέμενα σε μία συγκεκριμένη εικόνα για τον εαυτό μου και εκείνη με τη σειρά της με κρατούσε δέσμια σε αυτή. Το παιχνίδι, ο αυθορμητισμός και η διασκέδαση στη ζωή μου ήταν σχεδόν ανύπαρκτα. Η εικόνα του «ακατανίκητου» όντος κατέτρωγε τη χαρά της ζωή μου.

Καθετί από το οποίο γαντζωνόμαστε, μας δημιουργεί πρόβλημα αυτοσυντήρησης.

Τα υλικά αγαθά που κρύβουμε, συγκεντρώνουμε και αγοράζουμε επειδή είναι σε έκπτωση ή τα παίρνουμε γιατί είναι «δωρεάν» πιάνουν χώρο και απαιτούν λίγη από την προσοχή μας. Τα κουτιά αποθήκευσης και οι αποθήκες είναι ο εύκολος τρόπος για να ξεγελάσουμε τον εαυτό μας. Δυσδιάκριτες εξαρτήσεις δημιουργούνται από την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας και τα πιστεύω μας σχετικά με το πώς πρέπει να είναι η ζωή και οι άλλοι. Αυτές οι εικόνες αποτελούν εμπόδιο για τη εξέλιξή μας. Η κατάληψη του φυσικού μας χώρου από έναν ακατάστατο σωρό από αντικείμενα δεν μας επιτρέπει να κινηθούμε ελεύθερα ενώ η κατάληψη του μυαλού μας από ακατάστατες σκέψεις περιορίζει την ελευθερία μας να ανοιχτούμε και να έχουμε χώρο για το επόμενο πράγμα που θέλει να μας φέρει η ζωή.

Πέρασα μία περίοδο κατά την οποία στην κυριολεξία είχα «κολλήσει» με τα μπουρίτος με φασόλια και ρύζι ενός εστιατορίου γρήγορου φαγητού της περιοχής μου. Δεν είχε καμία απολύτως σημασία ποιος υπάλληλος βρισκόταν πίσω από τον πάγκο. Με γνώριζαν οι πάντες και ήξεραν ακριβώς τι ήθελα, ακόμη και την ειδική παραγγελία μου για έξτρα γέμιση. Σε μία επίσκεψή μου στο κατάστημα, ο υπάλληλος πίσω από τον πάγκο άρχισε να φτιάχνει το μπουρίτο μου και έκανε το σχόλιο «Τι βαρετή συνήθεια!». Κάποια άλλη φορά, έχοντας μία τεράστια λαχτάρα να καταβροχθίσω το συνηθισμένο, βαρετό μπουρίτο μου, μπήκα ανυπόμονα στο κατάστημα και προς μεγάλη μου απογοήτευση διαπίστωσα ότι είχε τελειώσει το μίγμα φασολιών και ρυζιού! Η απογοήτευσή μου ήταν τεράστια. Εκείνη τη στιγμή αντιλήφθηκα πόσο σοβαρό ήταν το «κόλλημά» μου, όταν έπιασα τον εαυτό μου να προτιμάει να μη φάει παρά να παραγγείλει κάτι άλλο.

Όταν επιμένουμε σε κάτι, αυτό το κάτι μας κρατάει πίσω. Οι εμμονές καταστρέφουν την ημέρα μας όταν δεν εκπληρώνονται. Οι εμμονές μάς κάνουν βαρετούς. Και οι εμμονές μάς δένουν τα μάτια και δεν μας αφήνουν να δούμε τις νέες ευκαιρίες γύρω μας.

Η λέξη προσκόλληση εμπεριέχει και την έννοια του καρφώνω, καθηλώνω, ακινητοποιώ, γαντζώνω. αγκιστρώνω. Οι προσκολλήσεις είναι σαν να γαντζωνόμαστε στην ανάγκη να συνεχίζει να υπάρχει κάποιος ή κάτι πάντοτε εκεί για μας με τον ίδιο τρόπο που υπήρχε πάντα

Όταν αγκιστρωνόμαστε στην ανάγκη μας για άλλους, στα συναισθήματά μας, στους ρόλους μας, στο πρόγραμμά μας, στις συγκεκριμένες απολαύσεις μας, στη εικόνα του εαυτού μας, είμαστε περισσότερο παγιδευμένοι παρά ελεύθερα ανθρώπινα όντα.

Πόσες αποσκευές θα πάρετε μαζί σας;
Πριν από λίγο καιρό, η εγγονή μου κι εγώ κάναμε την πρώτη μας απόδραση μαζί. Με τη συνηθισμένη οργανωτική μου διάθεση άρχισα να τη ρωτάω πολλές ημέρες πριν για το τι θα πάρουμε μαζί μας. Καθώς οι μέρες περνούσαν και η ερώτησή μου παρέμενε αναπάντητη, προσπαθούσα να συγκρατήσω τον εκνευρισμό μου. Μία μέρα πριν φύγουμε τη φώναξα και της είπα «πρέπει να οργανώσουμε λίγο την εκδρομή μας».και μου απάντησε, «αυτό είναι όλο το νόημα του να ξεφύγουμε. Να το κάνουμε χωρίς κόπο και να μην πάρουμε μαζί μας τίποτα, ούτε να οργανώσουμε κάτι.» Η συνέχεια της συζήτησης ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτική σε ό,τι αφορούσε τη λίστα με τα πράγματα που θα έπαιρνε μαζί της: ένα βιβλίο, μία μπάλα και προμήθειες από το αγαπημένο της βιολογικό σνακ.

Ένοιωσα έκπληξη με το πόσο απλά αντιλαμβανόταν την έννοια της «απόδρασης». Στο μυαλό μου ήρθαν οι φορτωμένες αποσκευές και οι πολύωρες προετοιμασίες που συνήθως συνόδευαν τις δικές μου αποδράσεις. Ενθουσιάστηκα με την ευκαιρία που μου δινόταν και δέχτηκα την πρόκληση «να μην πάρω τίποτα μαζί μου». Θα πρέπει να αναφέρω ότι οι προσπάθειές μου στέφθηκαν από επιτυχία, αλλά δυστυχώς το πρωί της αναχώρησης πιάσαμε τους εαυτούς μας να τρέχουμε και να γεμίζουμε το αυτοκίνητο με κάθε είδους προμήθειες της τελευταίας στιγμής.

Πόσες βαλίτσες γεμάτες προσδοκίες, υποχρεώσεις, σχέδια, απογοητεύσεις και ασυγχώρητες στιγμές κουβαλάμε καθημερινά μαζί μας;

Τι θα συνέβαινε εάν ξυπνούσαμε κάθε πρωί και δεν παίρναμε τίποτα μαζί μας; Τι θα γινόταν εάν αυτός ακριβώς ήταν ο σκοπός; Τι θα συνέβαινε εάν ξεκινούσαμε χωρίς αποσκευές το ταξίδι που θα μας φέρει πιο κοντά στο Θείο; Αν αφήναμε πίσω τις αποσκευές μας στο ταξίδι μας προς την ελευθερία; Αν αφήναμε πίσω τις αποσκευές μας στο ταξίδι μας προς τη ζωή;

Ωστόσο, φαίνεται ότι εξακολουθούμε να γεμίζουμε τις ήδη φορτωμένες βαλίτσες μας καθώς περνούν οι μέρες, προσθέτοντας μερικές ακόμη απογοητεύσεις και ίσως και λίγο θυμό, αναμεμειγμένο με μία δόση πικρίας, στο ήδη βαρύ φορτίο μας. Αυτή η τρέλα στην οποία έχουμε καταδικάσει τους εαυτούς μας είναι τόσο παράλογη όσο το να κουβαλάμε καθημερινά χωρίς λόγο ένα βαρύ σακίδιο με τούβλα στους ώμους μας και να συνεχίζουμε να προσθέτουμε επιπλέον βάρος στο φορτίο μας.

Η εγγονή μου μού υπενθύμισε να πάρω μικρή αποσκευή στο ταξίδι. Οι γιόγκι μάς διδάσκουν να απογυμνώσουμε το Εγώ μας από τις εξαρτήσεις γιατί είναι αυτό που προβάλλει πίσω από όλα με εικόνες, κτητικότητα, σχέσεις κ.λπ. προκειμένου να έχει την ψευδαίσθηση της ολοκλήρωσης και της επιτυχίας. Οι γιόγκικες διδασκαλίες οδηγούν το Εγώ να βρει την ολοκλήρωση σε μια βαθύτερη εσωτερική πηγή παρά στην ανάγκη της κτητικότητας. Αυτή είναι η πρόσκληση της Aparigraha. Είμαστε έτοιμοι να τη δεχτούμε;

Δεν υποτίθεται, όμως, ότι πρέπει να νοιαζόμαστε για τους άλλους;
Η μη προσκόλληση δεν σημαίνει ότι δεν νοιαζόμαστε ή ότι κατά κάποιον τρόπο στερούμε από τον εαυτό μας τις απολαύσεις, τη χαρά της ζωής και τις διαπροσωπικές σχέσεις. Στην πραγματικότητα, η μη προσκόλληση μας απελευθερώνει και μας δίνει τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε τη ζωή και ο ένας τον άλλο. Αυτό που μας ζητείται να κάνουμε είναι να αποδεσμευτούμε από τις εξαρτήσεις και τις εμμονές και όχι να απαρνηθούμε την ίδια την απόλαυση. Η απαλλαγή από την κτητικότητα μάς ανοίγει το δρόμο για την πλήρη συμμετοχή μας στο τώρα, την αξιοποίηση των ευκαιριών που μας δίνονται σε μία δεδομένη στιγμή.

Μη προσκόλληση δεν σημαίνει ότι δεν νοιαζόμαστε. Στην πραγματικότητα, η μη προσκόλληση μας απελευθερώνει και μας δίνει τη δυνατότητα να εκτιμήσουμε τη ζωή και ο ένας τον άλλο.

Η ζωή μετατρέπεται σε έναν δείπνο και είμαστε ελεύθεροι να γευτούμε τα εδέσματα. Όπως και στο παράδειγμα της αναπνοής, καλούμαστε να εισπνεύσουμε βαθιά, απολαμβάνοντας την πληρότητα που μας δίνει η εισπνοή, και έπειτα να εκπνεύσουμε το ίδιο βαθιά όλο τον αέρα που μπήκε μέσα μας, απολαμβάνοντας την απελευθέρωση που προσφέρει η εκπνοή.

Όσο λιγότερες είναι οι προσκολλήσεις που κουβαλάμε μαζί μας, τόσο πιο ελεύθεροι είμαστε να απολαμβάνουμε, να συμμετέχουμε και να ζούμε κάθε στιγμή που έρχεται. Όσο περισσότερο αέρα απελευθερώνουμε με την εκπνοή, τόσος περισσότερος χώρος υπάρχει διαθέσιμος για την επόμενη εισπνοή. Όσο πιο γενναιόδωροι είμαστε σε αυτά που μοιραζόμαστε και αφήνουμε πίσω μας, τόσο πιο πολύ ανοιχτοί και ανάλαφροι γινόμαστε. Το ταξίδι της ζωής έχει προορισμό την ελευθερία.

Ένα πουλί για να πετάξει, θα πρέπει να αφήσει το κλαδί του. Έτσι κι εμείς, δεν μπορούμε να κρατιόμαστε από κάτι και να είμαστε ταυτόχρονα και ελεύθεροι.

Η εξάσκηση στη συνεχή γενναιοδωρία και η ακλόνητη εμπιστοσύνη θέτει υπό έλεγχο την πλεονεξία και μας κρατά ανοιχτούς στο ξεδίπλωμα της ζωής. Αυτό που προσπαθεί να έρθει προς εμάς είναι κάτι τόσο μεγάλο. Και αυτό στο οποίο προσκολλούμαστε είναι συνήθως κάτι τόσο μικρό. Είμαστε πρόθυμοι να αιωρηθούμε στο κενό, όπως ο ακροβάτης, χωρίς να χάσουμε την εμπιστοσύνη μας στο συγχρονισμό και σε ένα αύριο καλύτερο από το χθες που αρνούμαστε να αφήσουμε πίσω μας;